Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Jautarkolek eta Orixek beren olerkiak argitaratu zituzten Jesusen Biotzaren Deyan argitaratu zuen
Areitio'tar Peli josulagunak 1920an «Nire anaitxo Joseba Mirena'ri bere ziñitz-egun zoriontsuban"
olerkia (339-341 or) 28 , eta neurkera sistema aranazalearen eragina nabari du .
Beraz, josulagundian araudiaren erabiltzaile foko bat dago, 1917ko urtearen inguruko Jautarkol
eta Orixeren garaian hedatzen hasia . Lizardi, Labaien eta Aitzol jadanik adiskideak zirela
badakigunez datu biografikoei esker, harreman bat ere suposatu beharko da metrikari buruzko
aldaketari dagokionez, urte horretan bertan ekin bait zion Lizardik Euzko Deyan sistema berriari
lotzen zaizkion olerkiak argitaratzen .
1 .2.2.3. Euskaltzaleak elkartea sistema berriaren aldeko
Euskaltzaleak taldeak 1927an sortu eta 1930ean lehen Olerti sariketa antolatu bitartean Sabino
Aranaren araudíaren erabiltzaileen saila gero eta ugariagoa da . 1931 ean egin zen lehiaketarako
deialdian lehen aipamen zuzena .
Izan ere, 1931ko Olerti sariketan eskuhartzeko asmoa zuten olerkariei araudi hori erabil zezatela
eskatzen zitzaien espreski, arauak eta salbuespenak laburki azaltzen zitzaizkielarik aldi berean :
"Aolku bat olerkariei: neurtu-legeak bateratu naiez, guziei eskatzen dizutegu Arana Goirirenak
artzeko, zabalduen oiek baitabiltza.
Laburrean autxek dira : a-a, e-e, i-i, o-o, u-u, a,e,i,o,u egiteko, a-u, e-u, a-i, e-i, o-i, u-i, au, eu, ai,
ei, oi, au-u, eu-u
ditezke berezi .
et abar.Izki oien elkartera beti otsaldi bakarra, neurtu-aldi bakarra egitea da, eta ez
Gafiontzekoak ez dezakete elkar itstsi : adibidez, a-o beti a-o, ta ez ao, e-a berdin, eta abar." 29 .
Euskaltzaleak taldeak eragina izandako Pizkundearen hamarkada honetan euskal olerkigintzaren
metrikaren arloan zeudekeen joera ezberdinen artean uniformatzeko ahalegina sumatzen da,
horregatik, goi-mailetara jotzeko bidea ikusi zuten hedatuenik zegoen araudiari lotzea .
Olerkariek bere egin zituzten Arana-Goiriren jarrera prezeptistak metrikari zegokionean, beren
kultur proiekturako araudi ziur bat eskaintzen zielako euskal kulturaren egituraketaren zerbitzuan,
dena finkatzeke zegoen unean : ortografia, hizkuntz eredua, hizkuntzaren erabilera normatiboa,
erabilera arloak . . . eta guztia nazio baten egiturak eraikitzeko asmoak suturik zebiltzanen artean
izekirik .
Arautegia erabiltzerakoan eskatzen zuten batasun honek olerki idatziaren irakurketa "zuzena"
ziurtatzen zion irakurleari, inguruko beste edozein hizkuntzatako irakurleari hizkuntza horietan
finkaturiko sinalefa legeek sineresi eta dieresiaren ikurrek irakurketa zuzena ziurtatzen dioten era
berean . Lizardik 1931ko "Nuevos rumbos" artikuluan lege metrikoei buruz esaten duenak Aranaren
arauen erabilerari zegokionez olerkariek harturiko erabakiaren berri azaltzen du: diptongoen legeak
jarraitzen zituzten, eta arrazoia irakurleari bertsoak neurtzeko era ziurra eskaintzea zen :
28
29
"En la medida del verso hay, de cuando en cuando, transgresiones a la ley de diptongos que hemos
dado ya todos en seguir . Me refiero a la formulada por Sabino Arana-Goiri, que a mi juicio debe ser
obligatoria rigurosamente, por la razón que aquel preclaro tratadista expone, y porque aún con eso y
Lizardiren gutun pertsonalen artean Areitio'tar Pelik bidalirikori 1932-6-4ko erantzuna ezagutzen da. Gutun
horretan Biotz Begietan liburuarengatiko zorionak bidaltzeaz gain, beren lagun min den Aita Estefaniaren berri
ematen dio . Aldi berean, Orixe ere aspaldiko laguna duela eta hari ere bere goraintziak emateko eskatu zion . Ikus
59 . Dokumentua.
EUSKALTZALEAK; "Eusko olerti sariketa" in ElDla, 1931-2-22,16 . or .
1 69