Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

den ilargiaren irudiak intziso bidez sartu dira hauek. Hega-baldar lurrera-beharka doan txoriaren
hegadarenaz, eta aurrez aipaturiko bi intzisoekin batera, Lizardiren estilo ezaugarri
karakteristikoenetako bat bipilenik erakusten duen olerkietako bat bilakatzen da, ene ustez .
I) «Uda -suzko itsaso- baitut ibili
gerizpe atsegin bat nuela untzi .
ondoaz legorra yo dit emeki :
ondarreta bat du, soil eta gorri"
(OG 1-4, 165)
Ondar Gorri olerkiaren sarrera den ahapaldi honetan, lehen lerroan ageri den intziso honek Baso-
Itzal, urte giroen artean udari eskainiriko olerkiaren amaieran dagoen metafora bat jasotzeko egiten
du : "Uda gar zoragarri, suzko itxaso" (BI 67-68, 161) . Aurrerago ere udaren metafora errekurrentea,
haren ohizko epiteto finkoa bilakatzen duena gogoraziko du Ondar Gorri olerkiaren amaieran bertan
"uda urrezko itsaso bebilt urduria" (OG 72, 171) dioelarik .
Olerki honen bigarren ahapaldian ere badago intziso bat, koloreari dagokiona hau ere:
J) "(Itsasoak bai baitu, urrun-ertzean,
urre gorizko bide-goenean,
legor bat - odol-uts iñularrean-
Eguzkia nondik sar atsedenean . . .)"
(OG 5-9,165)
Bigarren atal honetako intzisoen ezaugarriak laburbilduz, irudiak, gaian aipaturiko zerbaiti
buruzko kolore, mogimendu, zapore edo bestelako zentzumenen bati dagokion zertzelada bat, batbateko
irudi batek sorturiko konparazio edo metafora, zuzenean ez aipatu arren, zerbait iradoki
egiten duen sintagma laburra (egoak ikara : beldurra, hauskortasuna, . . .) sarrerazteko erabiltzen
dituzte .
Ikusi dugunez, batzuetan erreferentzia bakána da inolako jarraipenik gabea, bestetan berriz
olerkiaren barruan oihartzuna bilatzen duen irudia da, aurrerago edo geroxeago gertatu edo agertuko
den zerbaiten iradokizun edo oroitzapen delarik . Hartu ditugun adibidei erreparatuz gero, intziso
bidez sarreraziriko konparazio, metafora, sugerentzia etabarrek indar berezia dute, ustegabeko gunean
kokatzen bait dira, esaldiaren aria hautsi egiten bait dute, argi edo kolore txinparta baten efektoa
bait dute dizdirarengatik ez ezik, laburtasunarengatik .
2.4.5.3. Irakurlearekiko f ntzio konatiboa duten esaldiak
Irakurleari eginiko iruzkinak edo obserbazioak, olerkariaren eta irakurlearen komunikazioaren
islada, bien sentimenduei eginiko deiak diren intzisoak ere baditugu : olerkariaren sentimenduak
harridura, damua, poza, etabar adierazten dira exldamazioen bidez, beste zenbaitetan ironiaz eginiko
komentarioek irakurleari zuzenduriko begi-keinuak bezalakoak dira.
Lehenik aipatuko ditudan hauetan, irakurleari eginiko deia esklamazio labur bat besterik ez da,
sentimendua adierazten du, enfatizatu egiten du ahapaldian esaten den zerbait . Zuzenki iristen da
olerkaria irakurlearengana, optimismoa, humorea edo ironia adierazten duten esklamazioen bidez:
A) "Sapailloan zuti
-gaurko gaugiro!-
Gogo-soiñetan duk
atsegin guri!"
(AGB 25-29, 225)
B) "An ageri duzu
3 1 3