Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

keea, Argi egidazu, Egamin eta Arrats Gorri, nahiz eta Maitearen zati izatearen taxua baduten 1934ko
Umezurtz Olerkiak liburuan lehen aldiz argitaratu zen poema-hariari erreparatuz gero 16 .
Maitea poema amaigabea helduaroko idazlana zuen, inolaz ere, mintzairaren eta ezaugarri
poetikoen taxuak hala adierazten du, aide batetik, eta bestetik, olerkariaren ikuspuntua gaztaroko
"oroitza" gisakoa egitea izan zen .
Halere, poema hau osatzen aspaldidanik ari zela pentsatu behar da, ez zela azken hilabeteetako
zeregina soilik . Errenteriako Olerti Sariketara aurkeztu zuen Agur poemari ezarri zion azpitituluak
garbi adierazten du Agur ere 'Maitearen apurñoa" zela, hala esaten bait du Eusko Olerkiak 1930ko
bertsioan 17 .
"Tristezas de un jocoso sentimental' artikuluan, esate baterako, Ondaurtz abestiaren aipamena
egin zuen :
"Antes de terminar, yo tengo una penosa declaración que hacer, y es que amo a este pueblo con amor
semejante al que inspira la primera novia . . . Otro pecadillo tengo asímismo de confesar, y por cierto
que !me da una vergüenza! . . . se trata de que en locos esquemas poemáticos, que el sol, por fortuna para
el sol, nunca verá, he nombrado a este pueblo con el nombre de Ondaurtz, avaro de guardar para mí
solo el sabroso secreto de su nombre" 18 .
"Locos esquemas poemáticos" deritzen horiek dira urtetan zehar hausnartuz joandako
oroitzapenen moldaera poetikoa . Noiztik hasia zuen ez dago zehazterik, baina zenbait gai eta irudi
oso aspaldidanikoak direla esan behar da, esate baterako, Lizardik bere buruari "Gazte" ezizena
ematea lehen epeko olerkietan agertzen da jadanik .
Bestalde, Umezurtz Olerkiak bilduman agertzen ez den eta 1935ean Yakintza aldizkariak 13 .
alean argitaratu zuen azken poema bat Etxeko sagastia izenburua duena ere Maitearen apurñoetako bat
bide da, utzi zuen eskema poetikoaren VII . jalkiaren arian egiten den 'Tau aurtxoena" aipamenari
ohartuz gero 19 .
Hil ondoren argitaraturiko olerki hauen bertsio bakarra ezagutzen da eta bizi zelarik
argitaraturikoetan Maitea poema amaigabeaz egin zitezkeen ohar kritikoak aipaturik utziko
ditudanez, Erein argitaletxeak 1983an argitaraturiko Olerkiak edizioari atxekiko natzaio, azterketalan
honetan zehar eginiko aipamen guztietan .
2.2.1.4. Poema ezezagunen erreferentziak
Ezagunak diren horiez gain, beste batzuen erreferentzia soltea badugu . Manuel Lekuonak
Cincuenta años de nacionalismo vasco libururako Eugenio Ibartzabalek eginiko elkarrizketan jasoa
dago, Lizardik bere ezkontza gauaz eginiko poema erakutsi ziola Orixeri eta honek argitaratzeko
ausartegia irudituz atzera gordetzeko esan arren, Aitzolek argitaratu egin zuenekoa .
16
17
18
19
"El P. Lekuona, don Manuel, considera a Orixe otra cumbre, la de la poesia vasca en toda su
profundidad; pero, "por lo demás, el espíritu de serenidad de su poesía clásica, le llevaba a huir en su
obra de toda concesión a lo sexual ; era exageradamente escrupuloso en esta materia, y, precisamente,
una de las acaloradas disputas que tuvo con Aitzol fué motivada por este género . Lizardi, espíritu
delicado, consultó con Orixe la conveniencia o no de la publicación de un poemita que el zarauztarra,
Xabier Letek Olerkiak (Erein, 1983) liburuaren hitzaurrean Umezurtz Olerkiak liburuko olerkiak argitaratzeko
eran buruzko zalantza ugari izan dituztela adierazi zuen, eta azkenean "ziurtasun osorik ezean" Aitzolek bezala
ateratzea erabaki. Ikus "Aintzi-solasa ", 7-8 . or .
Ikus Eusko Olerkiak 1930, Euskaltzaleak, 1930, 52-55 . or.
LIZARDI ; "Tristezas de un jocoso sentimental" in Euzkadi, 1929-2-24, 1 . or . Azpimarrak gureak dira . Aidera
bedi 1934ko Umezurtz olerkiak liburuan argitaratu zuen Maltea poemaren hariaren amaieran dioenarekin :
"Ondaurtz, antziñako andregai artu-ez baten antzeko zait orain" (Olerkiak, 219 . or.)
LIZARDI, X.; Olerkiak, Erein, Donostia, 1983, 219 . or.
44 8