Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

(Beste hainbatetan esaten du "Eguidazu baquia ")
"ni ari niz beqhatu" (1, 128)
"behar duguya conquista berri" (11,1) 127
Patxi Altunak, bada, sintagma mugagabeen erabileraren hasiera XVI . menderarte atzeratzeaz
gain, Sarasolak eman dion funtzioa ere zalantzan jartzen du, ez bait du uste mugatzailea kentzea
errima egiterakoan bakarrik gertatzen denik :
" . . .errimagatik balitz, poetak bere buruari ematen dion baimena dela eta aski barkagarri hait
litzateke, mundu guztiak dakienez, errimak gauza askotara bortxa bait dezake poeta, baita Etxepare
bera ere" 128
Errima gunetik kanpo eginiko mugatzaile ezabaketak ere aipatzen ditu Altunak Detxepareren
adibideen artean :
"miraculu vanagui ere, . . ." (13,22)
"bidegabec aritu nu bide ez nuyen leqhutic" (13,5)
"Gayz eghussi eztuyenak . . ." (13,54) 129 .
Etxepareren idazlanetan aurkituriko adibideez gain, Altunak Ziburuko Etxeberri eta Tarasen
zenbait adibide ere azaltzen ditu ; ondoren hipotesi bat aurreratzen du:
"Ez ote zen gero herri hizkeran gaur baino gehiago zabaldutako ohitura ?" 130 .
Beraz, Patxi Altunak ekarririko adibideek frogaturik uzten dute mugatzaile kentze edo
sintagmak mugagabetzeko errekurtsua aintzinakoa dela eta ez hogeigarren mendeko olerkarien
berezitasuna, eta ez dagoela, ondorioz, errima beharkizunetarako lizentzien artean bakarrik
aipatzerik .
Baina, aldi berean, esan genezake, ifarraldeko idazleetan aurkituriko adibideak direla
aurkezturiko guztiak eta Orixe eta Lizardi, hots, lapurteraren miresle sutsuak biak, izan zirela
erabilera horri olerkigintza berrira ekartzearen arduradunak .
Ibon Sarasolak mende honetan mugatzailerik gabeko Izen Sintagmak osatzeko joera honen
hasiera Orixeren 1930ko olerki batean kokatzen badu ere, 1930 baino lehenagoko beste zenbait
olerkariren lanetan ere topa daiteke . Esate baterako, Manuel Lekuonaren "Euskal-erriko
sinismena" 1 3 1 olerkian :
Eta
127 Ibidem, 330. or.
128 Ibidem, 330. or.
129 Ibidem. 331 . or.
130 Ibidem, 331 . or.
"Esan bai nola berexi zuben
jaunak erri au beretzat,
baita autatu izkuta-leku
Sinismen ederrarentzat :"
"Erakus ziyon Euskera ezti,
izkuntzetan ederrena,
lizunkerien itz lasai eta
zatarrik ez dakiena."
131 LEKUONA, M .; "Euskal-erriko sinesmena" in Euskal-Erria, 1144, 1916-1-15, 13-14 . or.
256