Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

artean oñak illunik,
azken-arbazta-begiez
udaberrirako biziez .
!Oi zein aizen eder, loa :
eriotzaren anaitzakoa :
bizitzazko urloa! . . .
O HARRAK
Bertsioak :
Hiru ezagutzen dira, lehena Euzkadi egunkarian "Erdi-bearra" 82 artikuluan, urte bereko Euskal
Esnaleakoa 83 eta 1932ko Biotz begietangoa 84 .
Lizardik Negu edo 1932ko bertsioan agertzen den bezala Bizia Lo olerki honen sortzeko egokiera
eta unea deskribitu men "Erdi-bearra" deituriko artikuluan .
Han ematen duen bertsioa ez da bertso tankeran idatzia, prosa tankeran baizik, baina etenak,
bertsoen neurriak markatuak daude jadanik, eta 1930ko EE nahiz BB bertsioetan daudenekin erabat
dator bat . Udaberria ez da pertsonifikazioa bihurtua maiuskularen bitartez BB .ko azken bertsiorarte .
Gainerakoan aldaketa ortografiko bakarraz gain, izenburua eta azpititulua soilik aldatu zituen : lehen
bi bertsioetan olerki autonomotzat du eta "Negu" du izenburutzat eta inpresioak "Otsail-erdian
ikusia" dela zehazten du.
Azken bertsioan aldiz, "Urte giroak ene begian" poema orokorraren lehen atala da poema hau eta
horregatik azpitituluan dagoen "-n ikusia" erredundantetzat kendua dago . "Negu" enuntziazio zuzena
zeharkako batez ordezkatu du eta urte-giro bakoitzaren izendapena bere begietan nagusi den
inpresioaz ordezkatu du: neguan Bizia lo, udaberrian Sagar-lore, udan Baso-Itzal, udazkenean Ondar
gorri .
Lizardik olerki hau bere sorketa prozeduraren adibidetzat aurkezten du :
"Goia, mendi-gaillurrak, bideko zernaitxoak, basoa, elur-ondarrak : laburki, begiragarri oro, nortu
eta eraski olertsuez mamitu zitzaidan . Sorginkeriazko norme ta mamitze orren indarrez. Goiak
bazirudidan Egunak urrezko azkonez zauritutako norbait . Karraxika nentzun bide-ertzean otalorea : aots
bizi-pitzatu batek eztarri meea lakartu eta eten-bear ziolarik . Pago bakarti bati neska pertxentaren
tankera artu nion . Basoa, ez aritzez zirudidan osatua, baizik . . . norbaitzuez: oin-oñeen gañean luze-luze
egifiak, erne-indarra goi argi-jario artatik egarriz edaten . ." 85
Ohar metrikoak :
8/6a/8/6/8a/8/6b/6/6b .
Ahapaldiak : Zortzi eta sei silabako bertsolerroen konbinaketaz eginiko ahapaldi asimetrikoak
hiru bertso errimadunez osaturiko ahapaldi motzaz burutzen da.
Ohar literarioak :
82
83
84
85
LIZARDI ; "Erdi-bearra" in Euzkadi, 1930-5-8, 5 . or.; K-L 299-303 . or .
LIZARDI, X. ; Euskal Esnalea, 316, IV 1930, 66-67 . or.
LIZARDI; Olerkiak, Erein, Donostia, 1983,141-143 . or.
LIZARDI ; "Erdi-bearra" in Euzkadi, 1930-5-8, 5 . or . ; K-L 300 . or.
5 6 1