Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

egi lauso ta urgun (BMD 67, 123)
neska-kozkortzen ari al dan (SI, 39, 149)
Itsaso . . . muga-biribil, belar-berdifia (EB 36, 179)
argi-leenenkia (BL 34, 143)
Bidenabar esanik, hauexek dira Orixek eredugarritzat aipatzen dituen euskal izenondo
karakteristikoenen artean :
"Badakizue izkeraren arintasuna ta xalotasuna iñon ageri baldin bada, izenondoetan ageri dela . 0
Onetan ez dute ezagutzen askok greziera bezalakorik . Oraingo izkera berritan ez duzu beñipein
olakorik . Eta euskeran? Bear bada grezieran baifio geiago . Odisean daudenak euskeraldu ditezke
nekerik gabe, ta euskera dirudite . [] Homerok leukolene, glaukopis, podas okys, eliopis,
kynops,eukomos, esaten badu, guk esan dezaguke besazuri, begiurdiñ edo beturdin, oiñarin, begi-ikara
edo begiloka, zakur-mutur, illeder, baita ankoker, gerrigogor, besamotz" 119 .
Bahuvrîhi elkarteak deitu ohi diren hauek dira euskaraz izenondoak sortzeko bide
morfologikorik erabilienetako bat, oso adierazkorra gainera, edozein hiztunek askatasun osoz
bapatean hitz berriak asmatzeko erabili lezakeena .
2.1 .1.7. Bestelakoak
Bestelako egitura sintaktikoen laburtzapen diren hauek ere aipagarri dira:
• Posposizioa Izen sintagmari lotuz eginikoak, aurreko -ren kenduz :
uda-ondoz (BMD 126, 129)
seaska-aldean (ZA 33, 43)
bide-goenean (OC 6, 165)
biotz-alboan (ZA 17, 43)
• Izen+aditz
lurra lurrun-jario (BI 57, 159)
elkar-ordainaren ezti berdifiaka (Ag 5, 113)
txoria / lurrera-bearka (Ag 17, 113)
ingumak ari, gozo-miazketa (OC 18, 165)
ega-iraulka (XE 44, 65)
• Aditzondo+aditz:
ebaki sarri-berritua (ZE 4, 133)
Gurdibide bakan-ibil ertzetan (BI 9, 155)
berandu-beldurrak (OC 46, 167)
• Sailkatu gabeak :
eder-ametsik ezifiena (Ald 30, 47)
eder-lanetan (XE 49-50, 65)
begi eder-goseok (NUY 8, 83 )
maite-bestak (SI, 24, 147)
119 ORIXE; "Eusko olerkitzaz" in Lenengo Euskal Eguneko Itzaldiak, Bilbo, 1922, 35-36. or .
245