Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Laugarren adibide honetan Lizardi berez erritmikoa den baliapidea helburu espresiboak lortzeko
erabiltzen ari da, olerki itxia edo zirkulu itxia osatzen duen olerkiaren sarrailtzat baliapide foniko
honezaz baliatu delarik, sentimenduaren alorrean gertaturiko bilakaeraren kontrastea azpimarratzen
du, berdina denaren aldean "miña"ren aldean etsimenduaren aldetiko ezberdintasuna, azpimarratzen
du.
Anaforetan ordea, jatorragoa, puroagoa dugu Bultzi-Leiotik olerkian erabilirikoa eta oker ez
bagaude, efektu sonoroa baizik ez du, musikalitatearen efektua indartzeko helburu soila du erritmo
baliapideen erabilera ugaria dela eta ospetsuena den olerki honetan :
"Oi lur, oi lur!
Oi, ene lur nerea!
Oi goiz eme,
parre gozoz ernea! . . .
(BuL 1-4, 91)
"0¡, ene lur,
ba'ninduzu zerea,
zu landu, ta
zure sariz asea! . . .
(BuL 21-24, 93)
Anaforak poemaren egitura osoaren erritmoari dagozkio, eraikuntza osoaren erritmoa moldatzen
duen errekurtsua da aurreko zenbait adibidetan erakutsi dugunez .
1.4.5.3 . Errepikapenak
Anaforak bezala, errepikapenek ere funtzio bikoitza dute, aide batetik erritmoa markatzea edo
erritmo biziagoa egitea, eta bestetik olerkiaren ahapaldien arteko lokeraren ardatz gisa jokatzea,
erritmo batasuna emateaz batera, paralelotasun sintaktikoa ere sortzen bait dute .
Lizardik bere olerkietan erabiltzen dituenen artean, zenbait sail txiki egin daitezke, erabateko
sailkapenik egiteko helbururik izan gabe .
A) Errepikapenen arrean esaldi soil batzuen errepikapena besterik ez direnak aipatuko genituzke :
"Baaramate eraman! Zuaitz eroria . . .
Errukia garaituz, betor nerekoikeria.
Baaramate eraman! bestela mendia
ezpainikek geiago begiaren pozgarria " .
(ZE 53-56, 137)
Errepikapen hauek emotiboak edo adierazkorrak direla esan genezake . Sentimenduen kolpatze
edo pilaketa beste helbururik ez dutenak .
B) Bigarren sailtxoa leloek edo errepikapenaren ugaritasunagatik kantuetako estribilioa "leitmotiv"
bilakatzen diren errepikapenak ditugu :
Hauen arrean aipagarrienetakoa Biotzean min duten agertzen den "Ots, ots, enegan biotz!"
delakoa litzateke, errepikapena izateaz gain, duen onomatopeia efektuaz olerkiaren ardatz
emozionala bilakatzen bait da.
Aurrerago aipatuko ditugun beste zenbait lelo bezala, hau ere olerkiaren arian aldatuz, bilakatuz
joango da :
2 12