Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

D) "Ederrez ain motza dala" (Ald 55, 49)
E) "Edenak su bera" (Ag 3, 113)
F) "Bat-batez, eun txoriek/ eztarriak eten/
ta aberaski zabalal bitxiz yantzi zuten"
(NUY 65-68, 87)
G) "Gertu ta gero, urrezko/ txilibitoak/ aoratu, ta abia/ ziran, zabala
arrotuz/ egoak.» (XE 51-55, 65)
H) "Irudimena uan giarra, yoria" (Ag 15, 113)
I) "beso giarrez, yotzen
al duzu, arrika" (GE 52-53, 243)
Ohar bedi bi azken kasu hauetan ez dela " -tasun" atzizkia beharko Iitzatekeena . "zabal"en kasuan
izenondoak "-di" atzizkia hartu izan du izena bilakatzeko . H eta I kasuetan aldiz, izena da izenondo
bilakatzeko -tsu atzizkiaren beharrean beharko zukeena, H kasuak bezala, bestalde .
J) "adi-mugaz aruntz-erbeste itzalera" (Ag 10, 113)
K) "geldiak gizendu, egonak goza,
nagiak noizpait jalkiaraz bitza . . ." (BI 21-22, 157)
Azken adibide honek atzizki gabetze honen oinarrian dagokeen teoriaren urraspidean jar
gaitzake . Lehen bi aditz burutuak nominalizaturik izen balioa dure, eta berez "geldia" jatorragotzat
joko litzateke "gelditasun" delakoa baino . Hirugarrenak "nagiak ", "nagitasuna" du aldaki
arruntagotzat, Azkuek berak esaten digu bere Hiztegian . "Nagia" eta "Maite" hitzak kasu berdinak
direla esaten du, hots, izen ez ezik izenondo balio ere baduten lexemak direla . Atsotitzetan aurkitzen
da sarritan, nagia izen balioaz : "nagiak erre eieban uria" .
Beste zenbaitetan atzizkia laburtu edo ordezkatu egiten du laburragoa den beste batez:
"mintzo ozenak zabaldu
berbizkun-berria" (101 84, 205)
Olerki berean ordea, atzizkia oso-osorik aurki daiteke :
"berbizkunde-berria
maiteak yario" (IOI 37-8, 201)
Hitz bera, beste zenbait testuingurutan laburragoa den -te atzizkiaz egiten du :
"batak itxaro, besteak berpizte,
irugarrenak bizitza indar bete" (OG 55-6, 169)
Geroago aipatuko ditugun mugatzailerik gabeko sintagmen kasuan ikusiko dugun bezala,
bertsoaren neurria eta errima dela eta, hizkuntza behartzera iristen da olerkaria askotan, Hauxe genuke
kasu horietako bat, zalantzarik gabe: -kun eta -kunde atzizkiak berdintzea .
Antzerako kasua bide da hurrengo hau ere :
"BakarteYaungoikozkoa" (EB 57, 181) 121
121 -te atzizkiak ez du balio izan lekua adierazteko, leku bakartia adierazteko . Ez ote da "bakartegi" hitza Lizardik
hemen laburturikoa? Azkuek jasoa du azken hau «(B) soledad, lieu solitaire" balioaz.
2 5 1