Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Aldakeri olerki honetan Lizardik ahalegin metriko handiagoa du egina, errimak ere ugariagoak
eta zailagoak dira, nahiz eta sentimenduaren benetakotasuna eta indarra besteari darion errotsuago,
bigarren honi baino . Aldakeri olerkian gaiak sensibleroegia izateko joera du, nolabait, nahiz eta
Lizardik, egin zituen hiru bertsioek adierazten dureriez, zaletasun berezia zion gaiari eta zenbait zati
ederki borobiltzea lortu zuen . Baina ez du beste zenbait olerkiren trinkotasun eta emoziorik.
1 .5.2.7. Bestelakoa moldeak
Ahapaldi guztien saila osatzeko beste bost molde falta ditugu : lehena l0A/ 12A/ 9B/ 12B
egitura duena, Gure mintzo olerkian ageri dena eta errimaren ahaleginaren aldetik eta trinkotasunaren
eta egitura sintaktiko bihurriagatik gogortxoena egiten dena . Ondar gorri olerkian 1 IA/ 8B/ 7B /
1 IA egitura topatuko dugu, Eusko Bidaztiarena delakoan 1 OA/ 1OA/8A18A/ 1OA ahapaldia landu du,
Lizardiren olerkietan ahalegin metrikorik handienaren lekukotza den olerkia zalantzarik gabe,
erabiltzen dituen errima berdin ugari eta aberatsengatik, begibistakoa da zerbait frogatzeko
ahaleginez eginikoa dela . Sagar-Lore delakoan ere errima ugari eta gurutzaturiko ahapaldia dugu :
lOA/ lOA/ 9B/ IOC/ 1OC/ 9B .
Azkenik, ospetsua den Bultzi-leiotik olerkiaren erritmo sinkopatua markatzen duen 4/ 7a/ 4/ 7a
ahapaldia dugu, Juan Mari Lekuonak aipatzen duenez, kantutegi zaharreko "Intxauspeko alhaba
dendaria"ren lehen zatiaren erritmo berekoa dena . Eskaintzen duen erritmo azkarrak olerkaria
estilizaziora eramaten duela diosku:
"Gauza inpresionista bat egiteko egoki-egokia . Abiada azkarrekoa, trenaren ziztoari dagokion
eran . Silaben konbinaketak, lau silabakoa monosilabo hutsez, eta zazpi silabakoa monosilaboz eta
bisilaboz egina, badu zerikusirik trenaren onomatopeiak markatzen duen erritmoarekin" 105 .
Lekuonaren iritzi berekoak dira Andu Lertxundi "Garaiko handikien artean" 106 eta Mikel
Zarate «Lizardi euskal lirikaren ezaugarri" 107 artikuluetan, olerki honetan olerkiaren erritmoak eta
gaiak elkarrekiko duten egokitasunari dagokionez . Bi autoreek aipatzen dute erritmoa eta gaiaren
arteko elkar-egokitze hori sinbolismoaren edo bestela esanik, Modernismoaren lorpen estilistikoen
artean kokatu behar dela . Guk, gure azterketaren ondorioz, esan genezake elkar-egokitze hori beste
zenbait olerkietara ere hedatzen dela, eta Lizardiren lorpen estetikoetako bat dela .
Lizardik behin bakarrik erabili dituen ahapaldi horietako bat, hain zuzen ere Euzko Mendiya
delakoan eta aldaturik Sagar-lore delakoan darabilena jadanik agertzen da erabilirik, Jautarkolen
Biozkadak liburuko "Nere eresia" delakoan :
105
106
107
10
9A
10
9A
eta
lO A
10 A
9B
lo c
10 C
9B
LEKUONA, J.M . ; "Lizardiren eskema metrikoak eta puntuak", 67 . or.
Ikus LETE, X.; LERTXUNDI, A; ZELAIETA, A; Xabier Lizardi, olerkari eta prosista, Jakin, 1974, 101-124 . or .
ZARATE, M . ; Euskal Literatura II, Azterbideak, Azterketak, Aztergaiak, Leopoldo Zugaza, Durango, 1978, 9-
25. or.
2 27