26.08.2013 Views

Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Bigarrenik, sortu nahi duen euskal estetika jatorraren ezaugarritzat ez ezik, lirika kontzeptistaren<br />

aldeko ere agertzen da, modan dagoena hauxe dela azpimarratuz, eta euskarak berezko<br />

trinkozaletasuna duenez, nortasunik galdu gabe erraztasun osoz abangoardia literarioetan kokatzeko<br />

abadagunea duela seinalatuz . Kontzeptismoa, dentsitate poetikoa lirikaren berezko eitearen<br />

ezaugarritzat jotzen du, eta honi dagokionez, Espainiako 98ko belaunaldiko zenbait idazleetan,<br />

-Baroja, Azorin, Antonio Machado . . .- erretolika eta farfaila erromantikoaren aurkako erreakzio<br />

bera antzeman dakikoke .<br />

Hirugarrenik, berriz, kontzeptisten artean bereziki miresten duen Góngora kulteranoaren<br />

nolabaiteko eragina ere aipatu daiteke, 27koen omenaldia eta gongorazaletasunaren bide beretik jo<br />

zuelarik.<br />

3.3 .2.1 . <strong>Euskara</strong>ren kontzeptismo linguistikoa<br />

Kronologikoki hartzen baditugu Lizardik zenbait idazleen laburzaletasunaren inguruan eginiko<br />

iruzkinak Orixeren "Don Kixote"ren bederatzigarren atalaren itzulpenari dagokionez esanikoak dira<br />

aintzinakoenak, "Traductores de Cervantes" 162 .<br />

Argienak eta adierazgarrienak, ordea, Orixeren Tormesko itsu-mutillari buruzko iruzkinean aurki<br />

daitezke . Itzulpenek izan beharreko ezaugarriez diharduelarik, laburzaletasuna, zatiketa eta inpresioa<br />

aipatzen ditu .<br />

"Las dos primeras tienen cierta relación entre sí y se complementan . No gusta el euskera castizo<br />

de prodigar adjetivos ni giros de puro ornato : plácele elegir viejas palabras, plenamente sabrosas y<br />

servir la idea con las menores complicaciones que sea posible . Esta noble concisión que transciende a la<br />

lengua primitiva, es gran cualidad de todo traductor, y de un modo especial en el vasco, siempre que<br />

no la obtenga a costa de escamotear trozos o matices del original" 163 .<br />

Lizardik formulatu duen moduan, bere ustez aintzinako euskarari darion ber-berezko ezaugarria<br />

da laburzaletasun hori, sobrietate hori, eta horregatik beragatik, berak sortuko duen kanon<br />

estetikoaren ardatz bilakatuko du .<br />

"Sobrio, fluido, expresivo, quizás a las veces lo supera (al original) suprimiendo hartas<br />

redundancias y alguna obscuridad" 164 .<br />

Aitzolek ere, <strong>Lizardiren</strong> argudio hau garatzen du idazle honek euskararen berezko taxuera<br />

errekuperatu nahiz kontzeptismora jo zuela azalduz :<br />

162<br />

163<br />

164<br />

165<br />

"La amplificación, la exhuberancia de expresiones, eran sin duda alguna influencia de las lenguas<br />

latinas. y tendió ala brevedad, a la concisión . y no solamente en la expresión de las ideas, procurando la<br />

supresión de verbos y palabras, recurriendo al "suplet", o sea, a la forma supletoria, en todo aquello<br />

que diera vigor a la forma y no oscureciera la frase, sino que adoptó el criterio de simplificar las<br />

mismas palabras y los verbos, quitando a aquellas, en muchas ocasiones, la determinante "a" y la<br />

terminación a estos de la forma verbal .<br />

Con todo ello quiso dar una cierta impresión de arcaísmo, pero no por restablecer moldes viejos,<br />

sino porque creyó que por ese camino se iba directamente a imprimir al euskera su peculiar genio sintético y<br />

expresivo" 165 .<br />

LIZARDI, X. ; "Traductores de Cervantes" in Euzkadi, 1828-7-20, 1 . or . ; K-L 120-122. or .<br />

LIZARDI, X.; "Tormesko itsu-mutilla" in Euzkadi, 1929-7-17 eta 1927-7-26, 1 . or. ; K-L 236 . or.<br />

Ibidem. ; 236. or .<br />

ATIZOL; "El poeta Jose María . . ." , 170-171 . or .<br />

146

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!