Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Ekainaren 3an oraindik zuzenketak egiten ari zaio, eta Estatutuaren aldeko kanpainaren abarrotsek
bere liburuaren aurkezpenerako prestaturik duen kanpainak oihartzun gutxi izango duen beldur da .
Baina azkenean, Ekainaren l7an liburua banatzen diharduela ikusten dugu . Amaitu da hainbat kezka
sortu dizkion liburuaren argitaralpena . Liburuaren itxuran ere perfekzioa bilatu du Lizardik, barruko
olerkiek ez ezik, liburukiak berak ere bitxitua behar bait du izan .
3 .3 . ESTETIKA TRINKOZALEAREN OINARRI TEORIKOAK
3 .3 .0 . Sarrera
"Eusko Ikaskuntzaren bostgarren batzarra" hitzaldian ditu formulatuak Lizardik arteari buruz eta,
bereziki, euskal arteari buruz dituen irizpide nagusienetako batzuk ; han dago jasoa era berean
Lizardirentzat euskal-gogamena, euskal arimaren nondik norakoa ezagutzeko dugun tresnarik
hoberena euskara bera dugulako iritzia . Euskal arima euskal hizkuntzaren bidez adierazten denez,
berak ematen dio taxuera berezia . Beraz, haren taxueraren tankera edo berezko joerari erreparatu
beharra dago euskal arimaren nortasunaren berri izateko .
Horren ondorio da, Aitzolek 1933ko "El poeta Jose María Agirre» deritzan artikuluan esaten
duenez, Lizardik euskal hizkuntzaren berezko moldaketari erreparatu ondoren, hizkuntza honetan
nabari den aglutinazio, edo trinkozaletasunerako joera irizpide estetikotzat hartu izana .
3 .3 .1 . Euskararen nortasun linguistikoa eta euskal arima
Lizardiren ustez, "euskotarren erti-iturbururik naroena" 159 euskal hizkuntza bera dugu, ordurarte
euskaldunek berek ezetsiena izan duten hura . Lizardirentzat euskal hizkuntza mintzabide hutsa baino
gehiago da, ez da euskal nazioak duen berezko hizkuntza soilik, euskal arimak duen adierazbiderik
fidelena ere bada, euskal arimari tankera berezia emaniko mintzaira . Horregatik euskal hizkuntzaz
mintzo delarik,
"Asaba zaarren gogoaz elkartzen gaituan urrezko kate zaarra, etzazute, arren emakumeok, esku
lazatankor oiekin betirako cien ta apurtu" 160 .
Beraz, euskal hizkuntzaz diharduelarik "urrezko trate zaarra"ren metafora erabiltzean, ez da
sinboloaz bakarrik ari, euskal hizkuntza ez da guretzat baliogarri gure asabek mintzatzen zuten
hizkuntza beta izanik haiekin lotzen gaituelako, kate horrek haien arimaren muinaren ondarea ekartzen
digulako, euskal arima adierazbide izanik hura ezagutzeko aukera eskaintzen digulako .
Lizardirentzat euskararen sakoneko egitura jatorrek, euskarak berezkoenak dituen egitura
morfologiko eta sintaktikoek balore berezia dute, euskal psikologiaren adirazle jator bait dira.
Horregatik aitortzen dio Lauaxetari beta ere ezinean aritzen dela askotan zerbait adierazterakoan
urre gorrizko filoiaren bila, esamolde egokienaren bila, hor dagoela jakin arren, aurkitu ezinik .
Ezintasun hori euskaldun berri izateari egozten diola dirudi .
"Y yo ( . . .) debo decirle, con toda sinceridad, que encuentro admirable su esfuerzo renovador
vivificador, creador de formas y que si con igual franqueza, expongo mi opinión de que no da con el
filón de oro que todos hemos presentido y que tantas veces, al querer expresar algo, hemos en vano buscado
angustiosamente; abrigo en cambio, no la esperanza sino la seguridad de que esa voluntad todo nervio de ese
159 LIZARDI, X .; "Eusko Ikaskuntzaren bostgarren batzarra" in Itz-Lauy,1972, 118 . or. ; K-L 198 . or.
160
LIZARDI, X.; "Arrasateko iczaldia", Euskeltzaleak, 1930-7-30 ; K-L 274 . or .
1 44