Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

3.2.4.3. Lizardiren kanon estetikoan sentimenduaren definizioa
Lizardik bere idazlan nagusia burutu zuen garaian, Biotz Begietan liburuan dauden olerki
nagusienak egitean begien aurrean izan zuen irizpide nagusienetako bat dugu sentimenduekiko hau .
Lehenik, euskal izpiritua edo arimaren zigilua duen olerkigintza sortzen ari zirela hartu behar da
gogoan, eta garai hartan egia onartua zenaren ereduari ere lotu zitzaiola, sentimenduen adierazpenean
lotu, neurtu eta eutsia euskal arima edo nortasun berezkoa zela onartuz .
Erromantikoek sentimenduari egozten zioten intentsitatea ukatu gabe, inbokazio hutsalik eta
aiene ozenik gabe sentimendua komunikatzea lortzea zeharka eta iradokizunen bitartez egiten du,
zenbaitetan sentimenduaren emetasuna ironiaren bidez zuzenduz ere bai . Éz bait dagokio euskal
arimari bestelako tonurik edo erretorikarik erabiltzea, bere ustez .
Aldi berean esan liteke, irizpide hau Lizardik bere buruari ezarririko eredu bat dugula, euskal
olerkigintza sortzean, euskal izpirituaren taxuerari egokituko zitzaion estiloa sortzean, beharrezkotzat
jo eta berariz hautaturiko irizpidea dela hau, klasikoen kanonetan edo bilakaera pertsonalean
oinarriturikoa baino areago 154 .
Hirugarrenik, berriz, bide hau hautatzean Lizardik berezko zuen joera sentimentala hezi egin bide
zuen, ironia eta umorearen laguntzaz sarritan hartzen duen arnasaldiak sentimenduaren adierazbide
ohargabeko bilakatzen direlarik .
3 .2 .5 . Inspirazioa eta perfekzio teknikoa
Intektualismoaren eta sentiberatasunaren poloen arteko oreka bilaketan Lizardik hautaturiko
ereduan isladatzen da, aldi berean, inspirazioari eta olerkariaren teknikaren garrantziari buruzko
irizpidea . Honetan ere, Lizardik modernitatearen aldeko hautapena egiten du, erromantizismoak
ekarririko olerkariaren inspirazioaren kontzeptu mistikoaren aldean .
Olerti-gaia ongi hausnartu ondoren, lirikan diharduenak olerki-gaia ongi bitxitu eta landu
beharra azpimarratu zion Lizardik Zaitegiri, ikusia dugunez . Arazo teknikoak, olerkiari ematen
zaion taxueraz bereziki axolatu beharra azpimarratu zion, nahiz eta azken finean olerkariak berak bere
belarriarentzat atseginen den eran moldatu arte igurtzi behar duen .
"Belarriari" hots, olerkiaren alderdi fonetikoari, sonoroari, erritmikoari goren mailako
garrantzia ematen diolarik, bereziki bere garaikoa duen modernisten musikalitatearen lehentasunirizpidetzat
aipatuz Lizardik Verlainen "toujour la musique" bere egiten duela erakisten du .
Azterketaren maila fonikoan azpimarratuko duguna iragartzen digun arren, orain olerkariak
erabili beharreko baliapide teknikoen aipamen zehatza azpimarratzera joko dugu, soil-soilik .
Lizardik olerkariaren betebeharraz eta izaeraz kontzeptu idealista duen arren, ez du
inspirazioaren kontzeptu erromantikoa bere egiten . Esan liteke olerkiaren lantze zehatz-mehatz eta
errukigabekoan zorroztasun handiz ere jokatzen duela, olerkigintza modernoan onarturiko arau
klasikoari jarraikiz .
Aitzolek hitzez-hitz esaten du Lizardik
154 Aitzolek sentimenduarekiko jokabidea nahiz kontzeptismoa euskal arimaren adierazmoduaren ezaugarri
"erabaki" edo "berarizkotzat" azaltzen ditu .
"Parco ha sido también el vasco en sus palabras . Por lo mismo el genio del euskera tiende de por sí al laconismo
en la expresión : densidad en el pensamiento, sobriedad en la forma . De esta faceta psicológica del alma vasca hizo
Lizardi norma de su poesía . Usa el poeta las palabras precisas, pero hace que ellas sean las más apropiadas, las más
adecuadas . Es el poeta dd laconismo en la forma y de la densidad en cl pensamiento y en la imagen" . (AITZOL in
"El poeta . . .", 70-71 . or.)
1 42