Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

jarrera horrek sortzen zuen egonezina eta desesperoa . Etsimendurako arrazoiak ugariak izan ziren
garaian, Primo de Riveraren diktadurapean halako ekimenez saiatu zen era berean, Estatutua
eskuratzeko Errepublikaren garaian bizi izan zen giro zurrunbilotsuan ere aurrera jotzera, eta bide
batetik ezinezko zirudiena bestetik lortzen saiatzera eramaten zuen . Horra hor Lizardiren
posibilismoa.
2.1 .3 . Lizardiren konpromezu politikoa eta literatura
Kazetari lanen artean gai politikoa darabiltenak bakanak direla esan liteke . Lehenengoak
1930eko azaroaren 16an Euzkadin argitaratua, "Memoria y faro" deritzana, Sabino Aranaren
heriotzaren urteurrenerako idatzirikoa da, eta haren biografia idaztearen premiaz dihardu nagusiki .
Hurrengo urtean garai beretsuan eta zio bera dela eta, "Sabino poeta" artikulua idatzi zuen eta
Euzkadin argitaratu 1931ko azaroaren 25ean.
1932an aldiz, gora-behera politikoan, Estatutuaren atzera-aurretan Lizardik, duen kargua dela
bide bizi duen giro irakinean idatzirikoak dira lehen Aberri Egunaren ospaketa dela eta idatziriko
"Nuestra conversión", eta "Biztu da Josu, berak gaitza bizi" 99 .
Gai politikoa dutenen artean aipa genitzake zalantzarik gabe, "Etxe barne bizia . España-
Legebatzarrea nere begipean" deritzana 100, eta azkenik, Gasteizko Estatutuaren bozketen ondoren
idatzi zuen "Gravísimo deber pro Nabarra y Araba" 101 .
Artikulu horien artean bi dira Lizardiren zeregin politikoak eragiten zizkion sentimenduen eta
berak zituen jarreren lekukorik garbienak ; aide batetik Aberri Eguna deituriko argitaralpenerako
idatzi zuen "Biztu da Josu, berak gaitza bizi" izenburu duenean, itxaropena, alaitasuna, agintarien
lerroan dihoala eta herriaren apaltasunera berdindu nahirik bere burua, eta egun hori Jesusen
Pizkundearen eguna ospatzen den egunean egiteak bat egiten dizkion sentimendu abertzaleak eta
erlijiosoak dira nagusi.
Bigarrena aldiz, txanpon beraren beste aldea dela esan liteke, Aberri egunean (1932-5-2) Bilbon
bizi izan zuen bozkariozko egun horren ondoren, 1932ko ekainaren 19an ospatu tiren bigarren
estatutua onartzeko hauteskundeetan Nafarroan proiektuak onespenik ez lortzean, El Dían "Gravísimo
deber pro Nabarra y Araba" deritzan artikulua argitaratu zuen .
Bigarren honetan aldiz, amorrazioa nabari da, hain zuzen ere erlijioa erabili izanagatik kausa
abertzalearen aurkako tresnatzat :
"Oiganlo muchos santos varones de sotana y cogulla ; óiganlo ciertos grandes católicos y grandes
vascos que al final han resultado -il9 de julio!- no llegar ni a pequeños caballeros ; óiganlo los
piísimos varones de puño en pecho que tan a gusto aceptarían la legalidad nefanda anterior, y aún la
ilegalidad aquella de Primo, en que la patria -la española- se exhibía a lomos de la religión ; esos
mismos que, con hipocresia indigna, rasgan sus blancas túnicas ante nosotros, porque hemos defendido
-únicos que lo hayamos hecho con unanimidad y tesón- no ya un mal, sino un bien menor del
apetecido, un estatuto perfectamente lícito, que ellos han hundido a golpes de crucifijo, con grave
daño del Crucifijo, naturalmente" 102.
99 LIZARDI, X. ; "Nuestra conversión" in Euzkad4 1932-3-27, 1 or . ; K-L 379-381 . or. eta "Biztu da Josu, berak gaitza
100
bizi" in Aber i eguna 1931, 1932-5-2 ; K-L, 386 . or.
Argia, 573, 1932-5-17, 9. or. ; K-L 381-385 . or.
101 Euzkad41932-7-21,1 . or., 387-390. or.
102 Ibidem 388 or.
34