Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

punto de partida y de llegada" 16 esaten du sarrera metodologikoan, eta Biotz-begietan zehatzmehatz
aztertzean, objetibotasuna iristeko goresgarria den metodologia zehatzaz baliaturik,
Lizardiren poetikaren unibertsoaren panorama gardena ematea lortu du.
Ene azterbidea alderantzizkoa da, diodanez, obra izanik helburu, kanpotik abiatu naiz hura
ezagutzera . Ingurumaria eta Lizardik berak emaniko informazioaz baliatuz aztertu dut haren mintzo
landu elertitsuaren sorrera . Beraz, '
azterketa honen oinarri metodologiko gisa, literatur idazlana ingurumari-egoera batean egileak eta
irakurleak duten komunikazioan kokatzen da, eta ondorioz, testuen teoria bat eta komunikazio eta
testuinguru literarioen teoria bat hartua dudalarik oinarri - .. o
Ana Maria Toledoren Domingo Agirre: euskal elaberriaren sorrera doktorego tesian erabiliriko
metodologia aurkeztean aipatzen duen T. Van Dijk-en azalpen batek aditzera ematen duenez,
literaturari buruzko teoriak "testu literarioa"z bakarrik arduratu behar lukeela aldezten duten
ikuspuntuak ideologikoak eta eutsiezinak dira . Testuko estrukturak bere horretan garrantzitsuak
badira, haien funtzioak, zertarakoak ere garrantzitsu
ezaugarriekin batean 17 .
dira, obra sortu eta jasoa izan den egoeraren
Idazlearen, igorlearen errealitatea, orainaldia aztertzea hartu da asmotzat tesi-lan honetan, haren
koordenada sozio-politikoan, haren garaiaren argitan haren poetikak zituen zergatiak eta zertarakoak
ezagutzeko . Izanez ere, idazlanaren sortze-baldintzak idazlanari itsatsirik bait daude, haren
egituraketaren, taxutzearen arduradun eta partehartzaile bait dira .
Lizardiren obra poetikoa komunikazio prozesuan halako egoera jakin batean igorleak irakurleari
bidaltzen dion mezua den heinean, idazlanaren sortze-baldintzak eta funtzioak aztertzeari aitortua
diogun garrantzia ematen diogularik, bertatik esana dago ez diezaiokegula idazlanaren beraren
azterketa luze, zabal eta zehatzari tarte gehiegi eskaini, ez eta azterketa exhaustiborik egin ere .
Hartua dugun helbururako beharrezkoa deritzogun heinean soilik lotuko gatzaizkio, bada, funtsean
filologian ohizkoa den metodologiari atxikirik . Lizardik sorturiko "mintzo elertitsua" hizkuntzaren
moldaketa zehatz barmen bitartez gauzatu bait zen, haren irizpide edo ideia literarioen isladapen
gisa .
Horregatik, Lizardik sorturiko obraren azterketa osorik eskaintzeko asmorik ez dut,
ingurumariari buruzko informazioak eta ideia poetikoetan zedarritu zuen ideal estetikoa gauzatzean
mamitu zuen kanon estetikoaren alderdi formalei, metriko-fonikoei eta morfosintaktikoei bakarrik
lotuko natzaie .
Ene asmoa ez da Lizardiren lirikaren alderdi guztien azalpena egitea . Teorikoki -tartekamarteka
bada ere- adierazi zuen poetika dut gaitzat, bizi izan zuen gizarteari begira eraturiko
erantzun estetikoa den heinean bakarrik harturik .
Aztergaiari berari dagokionez, berriz, eta ondoren aipatuko diren gorabehera testualen ondorioz,
Biotz-begietan liburuan jasoriko poemez gain, Euzko Deya, Euzkadi, Argia, Euskal Esnalea, Yakintza
aldizkarietan eta Euzkadi, eta El día egunkarietan argitaraturikoak, bai eta hilondoko Umezurtz
olerkiak izeneko liburuan jasorikoak ere hartu ditut aztergatzat.
Lanerako "corpus" gisa Lizardiren produkzio osoa hartzean, gogoan dut Lizardik bere lirikaren
emaitzarik hoberena Biotz Begietan liburuan mamitu ornen zueneko ustea oso hedatua dela . Lizardik
argitara nahi izan zituen olerkiak Biotz Begietan daudenak soilik direla, nolabait ; gainerakoei ez ziela
egileak . berak haien maila bera aitortzen eta horregatik utzi zituela aide batera. Halabaina, gogoan
hartu beharreko zenbait datu interesgarri eskeintzen digute garaiko dokumentuek, ene ustez.
16
17
OTEGI, K. ; La poética de "Biotz-Begietan , I, 23 or.
VAN DIJK, T . ; "The pragmatics of Literary Communication" in Coloquio Internacionaj San Juan, 1977, in
TOLEDO, A. M . ; Domingo Agirrr euskal elaberriaren sorrera, Bizkaiko Aldundia, Bilbo, 1989, 24 or.
6