Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

"Betidanik, eskale ¡abur, emale eder :
¡re bizi guztian, txarkeri bat al-duk ager?
(ZE 15-16, 133)
"Ikus dun ori, laguna?
Ez din, orratik, orretxek yaso makala,
"ederrez ain motza dala . . ."
(Zozoak beleari . . . dakiguna)"
(Aid 53-56, 49)
"Sartu" eta "ikusi" aditzak sarri izaten du erabilera hau, galderetan bezela, bait- aurrizkiaz
eginiko esaera esplikatiboetan edo kausaletan :
"Anitz egunez, ez gera alaitu
lurtarrok . Goien sar egin baitu
Euri'k Eguzki giltzapean ;"
(SL 1-3, 147)
"Badut zalantza zein giro izaki
otzaren aala denetz ebaki ;
ikus ezpaitut Udaberri . . ."
(SL 12-15, 147)
Narrazio egiten duenean eta bat-batean gertaturiko akzioak azaltzeko ere aditz laguntzailea
izkutaturik, aditz erroa erabiltzen du partizipioaren ordez :
"Sar eta . . . zuaitz jantziak .
Urrats bat egin, ta . . . adar uts .
Oroipen-Txoriez zeuden
beterik: ni ikus ta, bat-batean,
egoei eragin ziten ."
(AZB 16-20, 187)
"Ikusi" eta "ageri" aditzak kenduz gero, gainerako adibide guztiak -tu atzizkiaz eginiko aditzak
dira, hots, atzizki erromanikoaz eginiko aditzak, eta partizipio markaz gabeturik, erroek zuten
balore gramatikala berreskuratzen dute, adjetiboa edo izena gehienetan, eta zenbaitetan elkarketa
harrigarria, zentzu berri bat, esamolde anbibalentea lortzen da aditz laguntzailea eta erro
nominalaren artean:
D. Sailkapena
"Beste erpin musker bat or baita agiri,
maldan-gora zaizka zuaitzak geldi :
oker, ats-estuka, lurrari itsatsimendizale
makal unatu iduri ."
(BI 31-35, 157)
"Larreko xomorro ozenen zantzurik
ez da i ion . Aspaldidanik
ixil zen olerkari jaun Kilkerra :"
(OG 37-9,167)
"Ark jo ta ik ezin baituk burua geriza,
amildu aiz goitik, atereaz lertu-ots gaitza .
(ZE 47-8, 137)
265