Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Kortazarrek azaltzen duenez, olerkariek bereganatu egiten dituzte Juan Ramón-en presupuesto
literario hauek,
" . . .defenderán que la poesía no sólo sirve para salvar a la lengua, sino también redime a las masas .
La vitalización de la lengua no era la única misión del poeta (que "el euskera se declare redimido por
el amor de una selecta minoría ("El tema del dia", 1929-6-13) sino que su objetivo consistía en
enseñar a las masas el camino del ideal, purificarla del materialismo, alejarla del positivismo, crear
en la sociedad las condiciones de una renovación total" 59 .
Kortazarrek egiten duen muga zabaltze hau, hots, olerkariek hizkuntza salbatzeagatik ez ezik,
jendeari idealaren bidea erakutsi eta berrikuntza izpirituala eta etikorantz bideratzearen xedea ere
bazutela azpimarratzea, baliteke Lizardiren zenbait testuetan "ideal" hitzak duen erabilera
zehaztugabeegian oinarritua izatea.
Lizardik arestian ikusi ahal izan dugunez, idealaz hitzegiten duenean euskararen berreskuraketaren
xedeaz eta harekin euskal arimaren berezko nortasunaren berrezarketaz ari da zalantzarik gabe,
horretan konkretatzen du beti : "besteren gogo menbetik yaregin, geure gaiturik" .
Kortazarrek aipatzen duen materialismoaren eta positibismo gorriaren aurkako aipamenak, jende
praktikoz inguraturik dagoen poetaren ahalegin idealista aipatzen duenean, hizkuntza arrotzek,
gaztelaniak eta frantsesak euskaldunei eskaintzen dieten bide errazari buruz ari da soilki ; haren
indarrari aurka egiteaz, norbere buruari joaten uztearen erosotasuna eta erraztasun praktikoari lepoa
bihurritu eta aurkako korrontean igeri egiteak suposatzen duen ahaleginaz ari da, beste gabe .
Erraztasun praktikoei, positibismoari eginiko ukoa ez da orokorra Lizardiren artikuluetan, euskal
arimari iraunarazteak suposatzen duen idealismoaz, materialismo ezaz, positibismo ezaz dihardu
soilik, ene ustez .
Kortazarrek eginiko hedakuntza horrek baduke oinarririk Lizardik progresismo gorria,
- positibismoa, gorputzaren gorabehera fisikoei ohartuegi zaion, kirolaz eta eroso bizitzeaz bakarrik
ohartzen den gizartearen izpiritualtasun gabeziaz diharduten zenbait aipamenetan ; eta bere mezuek
eskeintzen duten bizitzaren panoramaren ikuspuntu sublimatzaileak ere idealismo orokorragoaz
pentsa arazten digu . Ene ustez, aipamen horiek egitean ere, beti duuka gogoan aurrerazaletasun eta
positibismo horrek euskal hizkuntza eta are euskal nortasun osoa edo grima osoa irensteko arriskua
dakarrela eta horri oharturik dihardu, bereziki .
Murriztapen honen oinarri, besteren artean, Lauaxetari olerkari deitura baino abertzalearena
nahiago duela beretzat esatean eginiko aitorpenari erantzunez, Lizardik zera dioela gogoratu behar
da :
"Por esa declaración se yo -pues mi forzosa inerudicción me vedará descubrirlo por propios
medios- que Lauaxeta ha recorrido los prados floridos de otras literaturas, y asimilando en lo
profundo del corazón pensamientos inspirados en esas lecturas, los ha hecho reflorecer, dotados de una
nueva savia en el idioma amado . En ese idioma propio necesariamente único, que tiene el don
maravilloso de hacer luchar épicamente y eficázmente contra la apisonadora formidable de la
facilidad, de la conveniencia material, de la generalización a que dicen que la humanidad tiende en
todos los medios, y en todos los órdenes" 60 .
Aipamen honetan, aurreko beste zenbaitetan bezala, munduak eskaintzen duen komenientzia eta
erosotasunaren zanpagailu hori ez da etika alorreko kontzeptua Lizardiren hitzetan . Lizardirentzat
munduan nagusi diren mintzaira eta kulturek eskeintzen duten erosotasunera lerratzeari uko egitea da
idealismoa, euskaraz idaztearen idealismoa da fomulazio konkretoetan, nahiz eta bere hitzen muga
zabalek sarritan idealismo etikoaren bidea ere poetaren betebeharra dela idarokitzen duten .
59 Ibidtm, 1195 . or.
60 LI7_ARDI, X.; « Rumbos nuevos" (I) in Euzkad4 1931-12-17, 1 . or.; K-L 350. or .
1 04