Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

Azken gutuna Jemeinek Bizkai Buru Batzarretik Lizardiri azaroaren 23an eginikoa da, eta
ezaguten dugun argudio nagusi horri lotzen zaizkio oraingoan ere Aranaren jarraitzaileak :
"Tenemos además la seguridad de una solución que no puede ser rechazada por ningún
nacionalista, por ser dictada por nuestro Maestro Sabino de Arana-Goiri" 195 .
2 .3 .4 . Eredu idatziaren normalizazio premiaren kontzientzia
Normalizazio linguistikoaren arazoaren inguruan garai hartako jarreren koordenadatan
Lizardiren eta Euskaltzaleen proposamenei buruz azaldurikoaren ondorioz, esan daiteke Lizardik
euskara idatziaren normalkuntzaz eginiko proposamenak hizkuntzarentzat hil ala biziko auzia dela du
oinarritzat. Kultur bideetan sartuz, normalizazio soziala ez ezik, hizkuntzak norma idatzia behar du
iraun ahal izateko .
Bere ihardun konkretuari dagokionez, aldiz, 1927tik aurrera, Euskaltzaindiaren arauak onartu
egiten dituela frogatzen dute artikuluek, eta erabaki horiek kritikatzen dituen lekuko den artikulu bat
ere bada "Respetuosamente a Euskaltzaindia" deritzana . Data horretatik aurrera idazleek erabiliko
duten hizkuntz ereduaren baterakuntzak kezkatzen duela ikus genezake, eta hori erdiesteko
proposamen zehatzak aurkeztu zituela ere bai .
Aurreko atalean gizartean eta kulturaren arloan euskarari zor zaion normalkuntzaren bidea hartu
behar dela ohartzerazi zuen era berean, hizkuntzaren normalkuntza linguistikoaren bidetik ere aitzina
egiteko premiak kezkatzen zuen, eta bere bide pertsonalek hizkuntz literario erabat landua sortzera
eraman zuten .
Lizardik euskarari buruz duen ikuspuntuaren modernotasuna eta zorroztasuna kultur arloan zuen
ikuspuntu orokorrarekin bat egiten du . Lizardi XX . mendeko zenbait ikuspuntu erromantikotatik
urruntzen da, nabarmenki . Ama euskeraren heriotzarengatiko malkoen garaia 196 atzera utziz, hil ez
dadin lortzen saiatuko da, artez edo moldez . Bide bat baino gehiago saiatu zuen, Eusko
Ikaskuntzaren barruan garatu zuen ihardunaren azalpenean esana dugunez .
Xehetasunez azaldu dugun atal honetan frogatu nahi izan duguna Lizardiren planteamentuen
modernotasuna eta zorroztasuna izan dira, garaiko epeltasun edo noragabeko ihardunaren aldean . Eta
honi dagokionez, nabarmendu beharra dagoela uste dut Lizardiren hitzezko eta egitezko
euskaltzaletasuna euskara egoera diglosikoa gainditzen hasteko puntuan kokatu zuen kontzientziadun
bakanetako bat izan zela.
Hizkuntzaren normalkuntzaren inguruko planteamentu hauek, bestalde, mintzaira literarioari
buruzko ideien esparru berean sortzen dira: beste hizkuntzak bezalakoa, normala izateko egoeran
bizitzeko duen eskubidearen aldarrikapena egiten du .
2 .4. EUSKALTZALEAK ERAKUNDEA ETA OLERKARIAK . LIZARDI ETA AITZOLEN
GIDARITZEN ARTEKO ETENA
2 .4 .1 . Pizkunde aroko olerkarien belaunaldia . Mugak eta ezaugarriak
Euskaltzaleak erakundeak eraturiko Eusko Olerti jai, olerkarientzako bilera eta sariketen
inguruan sorturiko mogimenduari, modu orokorrean, "olerkarien mogimendua" edo Pizkundea deitu
izan zaio, garai hartakoek behin eta berriro erabiltzen zuten kontzeptuari jarraiki .
195 Ikus "Lizardiren Eskutitzak" eraskinenan, 39 ., 40 . eta 41 . Dokumentuak .
1% Ikus «Edizio Kritiko baterako" eranskinean 1918ko Amonatxo zimel maitagarriyari buruzko ohar kritikoak .
61