Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

seguru eta bakean dagoenaren jarrera isladatzen ; atsegin ez duen gizarteari, nahiz bere aurrekoek, nahiz
bere garaikideek osatzen dutenari buruzko nolabaiteko gaitzespena baizik .
"Glosas Triviales" artikulu sailekoen artean, Euzkadin 1928-7-31 ean argitaraturikoak,
probokazioaren bide beretik jotzen du, kasu honetan euskal gizartean modernotasun eta
aurrerazaletasunaren izenean euskal nortasun kulturalaren suntsiketa ontzat ematen dutenen
probokazioa .
1 .2. `BEGI-BELARRI ERNEAK ETA ARIMA URDURIA"
Alde batetik, gizartearen egitura, ohiturak aztertzeke onartzeari dagokionez, aldarrikapen ozenik
egin gabe praktikan -"egitez"- kritikoa zela esan baliteke, bestetik, baloreei buruzko barneitaunketa
eta kezkak, hitz batean Europako gerra arteko balore-krisiak nolabait Lizardi ukitu zutela
esan daiteke, ene ustez.
Tesi honen lehen atalean aurkeztu ditugun datu biografikoek zenbait alderdi nagusi eta berri
aurkezten dituzte Lizardiren nortasun pertsonal eta literarioari dagokionez: datu biografikoek
gaztetako espektatiba baikorraren eta helduaroko "bizi behar latza ", errealitate gorriaren arteko
haustura eta desoreka salatzen dute . Aitaren heriotza eta lehen haurtxoena, gaitzak . . . Munduaz zuen
ikuskeraren aldaketa, hein batean behintzat, gertakari hauek eragina da .
Gaztaroko olerkietan sarritan aurkitzen den Jainkoaren eta fede erlijiosoaren aipamenek
«hotzaldi zoro baten itzuli"ko ibilbidea iradokitzen dute : Jaun errukiorra, Gastiaren Otoitza,
Otoitza . . .
Beste zenbait olerkik kezka, ihesi joan nahia adierazten dute, "Bizitzako bidea/arantzezkua dala
igertzen asten geran bide unian nago" dio 1918ko Gastiaren otoitza olerkiak . "Gazterik zartuta"
sentitzen da, eta "negar aran beltz" hau utzi eta aide egin nahi du. Gai hau bera dute Aztu, biyotz
orrek, Igesi, Mendi gaillurra olerkiek :
Egaztiya aiz : egaka, goyan galdu adi! . . .
(ABO 1919)
"Ai, lur aztun au ezin-utziya . . .!
Ai, ba'neki nik egatzen . . .!
(1 1919)
"Ai, egaztia banintz
gaiñik-gain nenbilke!
(MG 23-24)
"Zein ezkutuko indarrez
zein atseden-egarriz,
zein gorago-yoranez
narakark igana?"
(MG 9-12)
Gaztearen otoia izeneko poeman "bere bidea" zein den jakin nahia adierazten du 1918an eta
1925eko bigarren argitaralpenak hizki larriz idatzia dakar galdera hau :
"Ta illunpean nora da
bidearen txurizta?
Arren, zein da ta, Jauna
nun NERE BIDEA ? . . .
(GO 41-44)
330