Lizardiren poetika pizkundearen ingurumariaren argitan - Euskara

"Beeratu, Jauna, zuk gure kontra
Jaso dezun ezpatea ;
Bigundu, Jauna, guretzat dezun
Antzinako aserrea . . ."
("Nere erriko ujola" 52 . or.)
Hauezaz gain, eta adibideak banan banan azaldu beharrik ez izatearren, esan dezagun beste zenbait
zangalatrau mota ere badarabiltzala : aditza eta aditz laguntzailea bereizten dituena . Baina nolanahi
ere, zangalatraua beti punturik gabeko bertso amaieran ematen da, sekula ez puntua ematen den bertso
amaieran .
Jautarkolen praktika bigarren konparaburutzat harturik, esan genezake ahapaldien moldaera berri
eta ohigabekoen erabilera sarrerazten duen lehenengoetakoa dela . Jauregik bere aurrekoek eta are
garaikideek baino ahapaldi motzagoak erabiltzen ditu . Ohizko ahapaldiak erabiltzen dituenean ere,
itxuraldatu egiten ditu beste era batera idatziz eta zenbait bertso lerro errepikatuz .
Jautarkolek ohizko ahapaldiei eragiten dizkien eraldaketa hauen ondorioz erritmoaren baitan
aldaketa eragiten du, erritmoa arinagoa bilakatuz . Etenak ugariagoak izatearen ondorioz, Jautarkolen
ahapaldietan aurki daitezkeen egitura sintaktikoaren hausturak ausartagoak dira.
Orokorki, eta hainbat olerkitan zehar ematen den barietate guztia laburtuz, esan genezake
Jautarkolek, Arrese-Beitiak bezala, erlatibozko esaldia ondokotik banatzea eta Izen Laguna+Izena
egitura banatzea direla sarrienik hautatzen dituen hautsi-guneak .
Horiek baino aurrerago ere jotzen du Jautarkolek), esate baterako, 1928ko Biozkadak liburuko
olerkietan, Izena+Adjetiboa egitura ere banatzen du :
"Nere barruan
berez sortuta
jaio den ' lore
usaiduna."
("Nere eresia" 49-52, 6)
"Ezerk asetzen
ez dun alako
barrengo gose
zerukorra :
irudimenak
laztandu nai ta
min dun amets
illezkorra."
("Nere eresia" 65-72, 6)
Zalantzagarri dirudi Jautarkolek horrela inprimarazi zituen ahapaldi hauetan berez inolako
zangalatraurik denik ere . Gauza bera gertatzen da hurrengo kasuekin ere, alegia, lotura sintaktiko
estuagoa osatzen duten egitura konparatiboa eta adjetibo zehaztugabea izenaren ondotik banatze
kasuak.
"Itxaropenak
bezala goruntz
egin nai luken
nai samiña
("Nere eresia" 41-44, 6)
"Masti gaztc bat
202