17.06.2016 Views

Dicionario Etimologico Da Lingua Portuguesa, de Antenor Nascentes

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

.<br />

verborum<br />

.<br />

XII<br />

ANTENOR NASCENTES<br />

Por isso dizia Voltaire que a etimología era urna ciencia em que as vogais i<br />

nada valiam e as consoantes muito pouca coisa. ><br />

Foi só corrí o advento da lingüística no sécula XIX que a etimología<br />

passou a ter base científica.<br />

O método histórico-comparativo, estudando os vocábulos na lingua m&e<br />

e ñas línguas irmds, examinando-lhes as transformacoes <strong>de</strong> forma e <strong>de</strong> sentido,<br />

conseguiu estabelecer em sólidas bases as verda<strong>de</strong>iras origens.<br />

Reconheceu-se, porém, que as ten<strong>de</strong>ncias fonéticas nem sempre se exerceram<br />

com toda a regularida<strong>de</strong>; a analogía, a etimología popular e outras<br />

causas <strong>de</strong> origera psicológica entravavam freqüentemente a acáo délas, o<br />

que levou o etimólogo A. Thomas a dizer que as vezes sentía ímpetos <strong>de</strong><br />

raiva contra as <strong>de</strong>vastagóes da analogía.<br />

Verificou-se assim que a filología nao po<strong>de</strong> prescindir do papel do espirito,<br />

"como a tmica causa eficiente <strong>de</strong> todas as formas lingüisticas" (Vossler)<br />

Varráo <strong>de</strong>finiu a etimología, em poucas palavras: Cur et un<strong>de</strong> sint verba,<br />

Graeci vccant etymologian.<br />

Conhecer urna palavra, diz Court <strong>de</strong> Gébelin em seu Mon<strong>de</strong> Primitif,<br />

é conhecer as causas que The fizeram atribuir o sentido <strong>de</strong> que se reveste, a<br />

lingua don<strong>de</strong> é originaria, a familia a que pertence, as alteracoes que expeñmentou.<br />

Nao sao sámente palavras que assim se apren<strong>de</strong>rá; apren<strong>de</strong>m-se<br />

ao mesmo íempo coisas. Urna colegdo <strong>de</strong> etimologías .seria já um resumo <strong>de</strong><br />

todas as ciencias e um gran<strong>de</strong> avanco para comegar o estudo délas.<br />

Etymologia, diz Quintiliano, I, VI, quae originem inquirit,<br />

. a<br />

Cicerone dieta est notatio, quia nomen ejus apud Aristotelem invenitur symbolon,<br />

quod est nota: nam verbum ex verbo, ductum id est veriloquium, ipse<br />

Cicero, qui íinxit, reformidat.<br />

Para R. Bacon etymologia est sermo vel ratio veritatis (Compendium<br />

studii, cap . 7)<br />

O objeto da etimología é o conhecimento do verda<strong>de</strong>iro sentido <strong>de</strong> um<br />

vocábulo, segundo Wal<strong>de</strong> (Introdugáo do Lat. Etyrn. Wórterbu.ch) .<br />

Á etimología dá a cada palavra, diz aínda Court <strong>de</strong> Gébelin, urna energía<br />

espantosa, pois que a torna viva pintura da coisa que <strong>de</strong>signa. Nao é sendo<br />

a ignorancia em que estamos, da origem <strong>de</strong> urna palavra, que faz com. que<br />

nao percebamos relácelo alguma entre ela e o objeto e ela nos pareca, por<br />

conseqü&ncia, fría, indiferente, exercendo só a iiossa memoria. Levando-nos<br />

a origem das palavras e coloca?ido-nos no estado primitivo em que se achava?n<br />

os criadores délas, a etimología toma-se urna <strong>de</strong>scricüo viva, das coisas <strong>de</strong>signadas<br />

por estas palavras. Vé-se que urnas foram feitas para outras e<br />

que melhor nao se po<strong>de</strong>ria escolher . Nosso espirito apanha estas correlacóss,<br />

a razáo as aprova e sera áificulda<strong>de</strong> retemos palavras que eram um peso<br />

acabrunhador qua?ido nos ocupávamos maquinalmente com elas.<br />

La science qui a pour objet d'étudier le vocabulaire s'appelle l'étymologie,<br />

diz Vendryes, Le Langage, 206. Elle consiste a prendre un á un tous<br />

les mots du dictionnaire et á fournir en quelque sort leur état civil en indiquant<br />

d'oú ils viennent, quand et comme ils ont été formes<br />

_<br />

et par quelles<br />

vicissitud.es ils ont passé.<br />

E acrescenta mais adianto: II serait oiseux <strong>de</strong> vouloir démontrer l'importanee<br />

<strong>de</strong> eette science.<br />

A íarefa<br />

do etirnologisía<br />

Na opinido <strong>de</strong> <strong>Da</strong>uzat, La philosophie du langage, 297, a etimología é<br />

sem contradita o mais sedutor aspecto da lingüistica.<br />

É, porém, urna das mais dificéis tarefas.<br />

Eis como se exprime Ribeiro <strong>de</strong> Vasconcelos, em sua Gramática Histórica,<br />

pg. 99: "... a missáo do etimologista é inuita <strong>de</strong>licada e difícil, e<br />

<strong>de</strong>manda preparacáo apropriada muito complexa e aptidáo natural.<br />

O etimologista precisa <strong>de</strong> ter vasta leitura dos antigos documentos da<br />

lingua e do baixó latim, ciencia profunda <strong>de</strong> todas ou das principáis línguas<br />

románicas, que permita as composig<strong>de</strong>s verbais, e conhecimento das línguas<br />

estranhas que pu<strong>de</strong>ram influir na nossa;. carece <strong>de</strong> possuir bem a fonética<br />

portuguesa com suas leis; além disso é também indispensável que tenha<br />

8¿¿k

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!