17.06.2016 Views

Dicionario Etimologico Da Lingua Portuguesa, de Antenor Nascentes

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

.<br />

. (Boosco<br />

Cortesáo<br />

tron,<br />

io;<br />

.<br />

.<br />

^1<br />

;<br />

Mesáfrion — 329 Metafonia<br />

MESCFRION — Do gr. mesóplwyon, espaco<br />

entre as sobrancelhas.<br />

MESOGASTRO — Do gr. mésos, meio, e<br />

gastér, gasirós, ventre, estómago.<br />

MESAGLBIA — Do gr. mésos, meio, e gloiá<br />

por glía, gru<strong>de</strong>, cola.<br />

MESOLABIO — Do gr. mésos, meio, lab,<br />

raiz <strong>de</strong> lambáno, tomar, e suf.<br />

'<br />

pelo lat.<br />

mesolabiu.<br />

MESÓEITO — Do gr. mésos, meio, e hthos,<br />

Dedra.<br />

.<br />

MESOLÓBIO — Do gr. mésos, meio, lobos,<br />

lobo, e suf. io.<br />

.<br />

<strong>de</strong><br />

MESOLÓBULO — Do gr. mésos, meio, e<br />

lóbulo.<br />

MESOLOGARITMO — Do gr. mesos, meio,<br />

e <strong>de</strong> logaritmo, q. v.<br />

MESOLOGIA — Do gr. mésos, meio, logos,<br />

tratado, e. suf. ia.<br />

MESÓMACRO — Do gr. mesos, meio, e<br />

maleros, longo, pelo lat. mesomacros.<br />

_<br />

MESOMERIA — Do gr. mesomena, o intervalo<br />

das c.oxas.<br />

, ,<br />

MESOMSTRIO — Do gr. mesos, meio, mí-<br />

ira, útero, e suf. io<br />

MESONEFRO — Do<br />

rim.<br />

. MESONEVRITE<br />

nevrite.<br />

MESOROPTRO — Do<br />

gr.<br />

mésos,<br />

meio,<br />

sieplirós,<br />

Do gr. mésos, meio,<br />

<strong>de</strong><br />

jr. mésoros, que<br />

serve <strong>de</strong> limite, e optron, formado <strong>de</strong> óssomai<br />

(raiz op) com o suf. . á semelhanca <strong>de</strong><br />

liátoptron.<br />

,<br />

. . , .<br />

MÉSÓRQUIO — Do gr. mesos, meio, orclus,<br />

testículo, e suf. io.<br />

MESORRETO Do gr. mésos, meio, e<br />

reto<br />

ṀESORRINO^ — Do gr mésos, meio, e<br />

?*7iís, rhinós, nariz.<br />

MESOSSEMO — Do gr mésos, meio, e<br />

sema, sinal, índice.<br />

Do gr. mésos, meio,<br />

MESOSSISTÓLICO<br />

e <strong>de</strong>. slstólico.<br />

MESOSTERMO — Do gr. mésos, meio,<br />

a stémon, estenio<br />

MESOSTÓMIDA — Do gr. mésos, meio,<br />

stóma, boca, e suf. ida.<br />

MESOTENAR — Do gr. siesos, meio, e<br />

<strong>de</strong> tenar, q. v.<br />

MESOTÉRIO — Do gr. «lesos, meio, e<br />

theríon, animal.<br />

MESOTERMICO — Do ;r. mésos, meio,<br />

tliérme, calor, e suf. ico.<br />

MBSOTIPO — Do gr. mésos, meio, e<br />

typos, tipo; é nm tipo intermediario.<br />

MESOTÓRAX — Do gr. mesos, meio, e<br />

thórax, tórax.<br />

MESOTORIO — Do gr. mésos, meio, e <strong>de</strong><br />

torio.<br />

MESOZEUGMA — Do gr. mésos, meio, e<br />

zeugma, ligacáo, zeugma.<br />

MESOZOICO — Do gr. mésos, meio, e<br />

noikós, relativo á vida.<br />

MESQUINHO — Do ár. mishín, pobre, proveniente<br />

do assírio através do aramaico CLojkotsch).<br />

Are. mezquinho: Eu, seendo pecador<br />

e muy mezquinlio. . <strong>de</strong>lleytoso,. solitario,<br />

apud Nunes, Crest. Ara-, 215). V. Nunes,<br />

Gram. Hist-, 169, G. Viana, Apost. II,<br />

335. Cortesáo <strong>de</strong>riva do esp. mezquino. Bourciez,<br />

IÁng. Rom-, § 190, o cita cita numa glosa<br />

do sáculo IX: Saraceni miselyinum mendicum<br />

vocant (Glos. Eeiehenau anh. I, 20).<br />

MESQUITA — Do ár.-mesjid, própriamente<br />

lugar on<strong>de</strong> a gente se prosterna; formado por<br />

-¡na, prefixo <strong>de</strong> lugar, e verbo sajada, prosternarle<br />

(Lokotsch) . <strong>de</strong>rivou do esp.<br />

mezquita. Are. 'mezquita, mizquita : Auia grao<br />

vonta<strong>de</strong>, <strong>de</strong> <strong>de</strong>struir a mizquita <strong>de</strong> Mafcme<strong>de</strong><br />

(Crónica dos Vicentes, séc. XIV, i?i Bcriptores,<br />

pg. 407). V. Leite <strong>de</strong> Vasconcelos, Eigoes<br />

<strong>de</strong> Filología Poriugues'a, 269-70, G. Viana, RL,<br />

VIi.1, 13. Larousse explica a gutural do fr.<br />

'mosquee pela pronuncia mesguid do árabe do<br />

.Egito. <strong>Da</strong>vid Lopes, na memoria apresentada<br />

.ao 'XVI Congresso dos Orientalistas <strong>de</strong> 1906,<br />

-intitulada Trois faits <strong>de</strong> phonéiique historique,<br />

•v.' RFP, VIII-IX, pg. 141-50, tratou exaustivamente<br />

do assunto. Achando raros os casos<br />

<strong>de</strong> transformaeáo do j árabe em g portugués<br />

(almogama, galanga, moganga), admite que<br />

o vocábulo veio através- do grego bizantino, 'a<br />

•custa <strong>de</strong> quem os árabes comecaram a fundar<br />

o seu imperio na Siria e no Egito. A forma<br />

.direta é almagid, que aparece hum documento<br />

castelhano cío principio do sáculo XIV. Os<br />

reconquistadores cristáos <strong>de</strong>ixavam aos mu<strong>de</strong>jares<br />

sua religiáo, seus usos e costumes. Mais<br />

tar<strong>de</strong> os mu<strong>de</strong>jares foram esquecendo a sua<br />

língua e tiveram <strong>de</strong> traduzir para o castelhano<br />

as suas leis. Num tratado <strong>de</strong> 1462 já aparecem<br />

as formas mesquida, mezquida, mais próxima<br />

da forma erudita mezquita. O documento<br />

mais antigo em que o vocábulo aparece na<br />

Península Ibérica é <strong>de</strong> 986 e relativo a concessao<br />

ao mosteiro <strong>de</strong> Celanova <strong>de</strong> um "villar e'<br />

subtus Sa'ficto Petro <strong>de</strong> Mesquita".<br />

MESSALINA — De Messalina, nome da<br />

dissoluta mulher do imperador romano Claudio.<br />

V. Suetónio, Claudio, XXVI, Juvenal, VI,<br />

114-32.<br />

MESSE — Do lat. tnesse; esp. mies, it.<br />

messe, fr. ant. mes.<br />

MESSIAS — Do hebr. hashiah, ungido,<br />

pelo lat. messias (Lokotsch, Saraiva)<br />

MESSÓRIO — Do lat. messoriu.<br />

.MESTER — Do lat. ministeriu, servico<br />

esp. menester, it. mestiere, fr. métier. Are.<br />

mesteiro (Nunes, Gram. Hist., 59).<br />

MESTICO — Do lat. "mixticiu, <strong>de</strong> mixtus,<br />

misturado; esp. mestizo, fr. mutis.<br />

MESTO — Do lat. maestu; esp. it. mesto.<br />

MESTRE — Do lat. magistru; esp. maestre,<br />

it. maestro, fr. maíére. Are. maestre,<br />

meestre: Eu Pedro Aluitis pela graga <strong>de</strong> <strong>de</strong>us,<br />

Maestre do templo... (Leges, pg. 586 — Séc.<br />

XIV). Meestre meendo físico dEIRei test. (Leges,<br />

pg. 485 — Séc. XIV). Cortesáo dá um lat.<br />

magistre, <strong>de</strong> terceira <strong>de</strong>clinacáo. V. Nunes,<br />

Gram. Hist-, 62, 70; para éste autor o e<br />

indica origem francesa ou provengal, que é<br />

também a indicada por Leite <strong>de</strong> Vasconcelos,<br />

Ligóos d.e Filología <strong>Portuguesa</strong>, 94, e Otoniel<br />

Mota, O meu idioma, .179. Pida!, Gram. Hist.<br />

Esp-, § 74, prefere ver o nominativo magister,<br />

gracas ao emprego <strong>de</strong>sta palavra na chancelaria<br />

latina.<br />

MESURA — Do lat. mensura, medida;<br />

esp. mesura, it. misura, fr. mesure.<br />

META — Do lat. meta, V. Meda.<br />

MtiTABOLE — Do gr. metabolé, mudanga,<br />

troca.<br />

METABOLOGIA — Do gr. metabolé, mudanga,<br />

lugos, tratado, e suf. ia.<br />

METABOLISMO — Do gr. ¡metabolé, mudanca,<br />

troca, ^ suf. ismo.<br />

METÁBOLO — Do gr. metabolé, mudanga,<br />

e <strong>de</strong>sin. o.<br />

METACARPO — Do gr. meta, <strong>de</strong>pois <strong>de</strong>,<br />

e carpo, q. v.<br />

METACENTRO — Do gr. meta, além <strong>de</strong>,<br />

e centro, q. v.<br />

METACINESE — Do gr. meta, com í<strong>de</strong>ia<br />

<strong>de</strong> muüanca, e ¡cínesis, movimenLO.<br />

METACRONISMO — Do gr. meta, <strong>de</strong>pois<br />

<strong>de</strong>, e ch.ronismós, duragáo <strong>de</strong> tempo.<br />

METADE — Do lat. medietate; esp. mitad,<br />

it. 'meta, fr. moitié. O are. meiada<strong>de</strong> é o representante<br />

direto <strong>de</strong> medietate pela síncope do<br />

d e alteracáo do e átono para a. Oorn sincope<br />

do d e do segundo e, ficou meita<strong>de</strong>, on<strong>de</strong> o ditongo<br />

impediu o abrandamento do primeiro í<br />

, e daí o are. meeta<strong>de</strong> (Nunes, Gram. Hist., 213,<br />

Cornu, Port. Spr., §§ 192 e 256). Et <strong>de</strong> alia mediatate<br />

non cabiam in illa filios <strong>de</strong> alia mulier<br />

(Diplomata, pg. 456-A. 1091). Dez moyos <strong>de</strong><br />

pam meyadacle <strong>de</strong> centeno e meyada<strong>de</strong> <strong>de</strong> milo<br />

(Legesí. pg. 653-A. 1255). . . .fém<strong>de</strong>rom meeta<strong>de</strong><br />

dos carpos (IV Livro das Linhagens apud Nunes,<br />

Crest. Are, 36). Pidal, Gram. Hist. Esp.,<br />

§§ 47 e 60, aclia que a semivogal i impediu a<br />

sonorizacáo do primeiro í ou talvez se *rate<strong>de</strong><br />

um cultismo.<br />

METAFÍSICA — Do gr. meta ta physiká.<br />

<strong>de</strong>pois dos tratados <strong>de</strong> física. Os quatorze H-<br />

vros, cujo verda<strong>de</strong>iro nome é próie pliLtusophía,<br />

filosofía primeira, na obra <strong>de</strong> Aristóteles, foram<br />

assim chamados porque Andronico <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong>s os<br />

coíocou <strong>de</strong>pois dos tratados físicos. Como ésses<br />

livros tratavam <strong>de</strong> questóes <strong>de</strong> or<strong>de</strong>m mais elevada<br />

que a física, o objetivo metafísico passou<br />

a significar sutil, abstrato (Moreau, Racines<br />

Grecques, 200, Leonel Franca, Historia da Filosofía,<br />

pg. 36, Larousse, Laurand, Manuel <strong>de</strong>s<br />

étu<strong>de</strong>s grecques et latines, I, 212, Rabier, Précis<br />

<strong>de</strong> philosophie, 284). Já aparece metaphy.iicu<br />

em Boecio.<br />

METAFONIA — Do gr. meta, com idéia<br />

<strong>de</strong> mudanga, phoné, voz, som, e suf. io.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!