17.06.2016 Views

Dicionario Etimologico Da Lingua Portuguesa, de Antenor Nascentes

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

.<br />

sajara,<br />

.<br />

'<br />

i« .<br />

Luoke,<br />

.<br />

•<br />

.<br />

.<br />

Sobreir© 475 Solapar<br />

coes <strong>de</strong> Filología <strong>Portuguesa</strong>, 61, Nunes, Gram.<br />

^SOBREIRO — Do lat. 'suberrariu, seilicet<br />

arbore, calcado em súber, sobreiro.<br />

SOBREPELIZ — Do lat. auperpeinen:,<br />

vestimenta <strong>de</strong> pelica para sobrepor; esp. sobrepelliz,<br />

Ir. surnlis. PcUicium como penca<br />

aparece no Digesto; Brachet cita um ta<br />

latino do sáculo XII: Arckwpiscopu sacadotali<br />

superpellicio indiUus...<br />

SOI3RESSALENTE — Talvoz alceracao uc<br />

um sobrescíZiciiíc, cfr. esp. soürcstiZismc, <strong>de</strong><br />

sobresalir, sobressair.<br />

SOBRINHO — Do lat. sobrniu, primo,<br />

filho <strong>de</strong> irmaos (M. Lübke, BIS TV, SOaO) ;<br />

esp,<br />

sobrino.<br />

SOBRIO — Do lat. sobriu.<br />

SOBRO — Do lat. "suberu, da 2.» em vez<br />

<strong>de</strong> súber da 3.' <strong>de</strong>cliiiacáo; it. ant. sovero,<br />

mod. sughero.<br />

SOCAIRO — Cortcsao tirou do esp. socaire,<br />

que Eguilaz lisa ao ár. gajairc, dim.<br />

<strong>de</strong> cojra, pedra gran<strong>de</strong>.<br />

SOCAPA — <strong>Da</strong> preposicao arcaica so, soo,<br />

e <strong>de</strong> capa. O eso. também lam o vocábulo.<br />

SOCARRÁO "— A. Coelho tirou do esp.<br />

socorran, astuto, velhaco, dissimulado, que a<br />

Aca<strong>de</strong>mia Espanhola <strong>de</strong>riva do socarrar^ do<br />

vasconco sua, logo, e carra, chama, qucimar<br />

ligeiramente, v. Diez, Dic, 498, M. Lub.te,<br />

REW 1717 Eguilaz consi<strong>de</strong>ra um aumentativo<br />

do áÉ. '<br />

burláo. Figueiredo consi<strong>de</strong>ra<br />

corruptela <strong>de</strong> sancarráo.<br />

SOCIALISMO — De social c sur. ismo.<br />

V. Socialista. - . . ^<br />

SOCIALISTA — De social c suf. ista. O<br />

vocábulo "socialista" é urna criacao do sáculo<br />

XIX Benoít Malón acha crac ele fci empreñado<br />

riela pnmeira vez em 1S38 por Fierre<br />

Leroux, mas nao informa em que circunstancia.<br />

Outros escritores afirmam que a. paternida<strong>de</strong><br />

cabe a Louys Reybaud, o célebre autor<br />

do "Jerorne Paturot", que <strong>de</strong>le se teria servido<br />

em 1835. O que é corto ó auc o termo,<br />

táo usado ho.ie, nao vai, na Franca, on<strong>de</strong><br />

r.asceu, além dos últimos anos do govérno <strong>de</strong><br />

jullio. Para resumir em urna palavrn o sonho<br />

febril que exaltava a imaginaeáo da classe<br />

operaría suoerexcitada pelos inventores <strong>de</strong> sistemas,<br />

oriundos mais ou menos do "saint-simonismo",<br />

imrjunha-se um neologismo; e o vocábulo<br />

"socialista" foi adotado pelos redatores-operários<br />

do jornal "DAtelier", órgáo dos<br />

seus interesses mateviais e moráis. Após os<br />

acontecimientos <strong>de</strong> 1848, os termos "socialis-<br />

"socialista", tomaram gran<strong>de</strong> divulgacáo,<br />

mo" e<br />

dividindo-se em urna infinida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>rivados,-<br />

refletindo as mil fa.ces do mesmo i<strong>de</strong>al.<br />

SOCIETARIO — Do lat. societate, socieda<strong>de</strong>."<br />

e suí. cirio, com haplologia.<br />

sociu.<br />

SOCIO — Do lat.<br />

SOCIOLOGÍA — Do lat. sociu, companheiro,<br />

gr. loóos, tratado, e suf. ia. Neologismo <strong>de</strong><br />

Augusto Ccmtc (Carré, Joáo Ribeiro, Gram.<br />

Port.,<br />

XXIV, Laroussc).<br />

SOCO — Do lat. soccu; esp. zueco, it.<br />

socco, Ir. soeque. Era um calcado baixo empreñado<br />

pelos atores grecos e romanos ñas<br />

pecas cómicas,<br />

em contraposicao ao coturno das<br />

trágicas, cfr. juusíadas, X, 8. O lat. vem do<br />

gr. sylcchos, <strong>de</strong> origem oriental, talvcz do frigio<br />

(Wal<strong>de</strong>).<br />

SOCOLOR — <strong>Da</strong> preposicao are. so, sob, o<br />

do are. color, cor.<br />

SOCORDIA — Do lat.<br />

socordia.<br />

SOCOVAO — Do pref. so e covüo, aum. do<br />

cova<br />

ṠOCRÁTICO — Do gr. sokratikós, pelo lat.<br />

sbcraticu.<br />

SODA — A. Coelho tirou do b. lat. sóida,<br />

sarro <strong>de</strong> pipa, <strong>de</strong> que se extrai o crémor do<br />

tártaro. M. Lübke, BEV/, 8069, nao consi<strong>de</strong>ra<br />

fundada na realida<strong>de</strong> a relacáo com o lat.<br />

aolidu (Diez, Dic., 207) . A Aca<strong>de</strong>mia Espanhola<br />

<strong>de</strong>riva o esp. soda do it. Petrocchi com dúvida<br />

pren<strong>de</strong> o it. soda a sodo, do lat. solidu. Brachet<br />

e Stappers pren<strong>de</strong>m o ir. sou<strong>de</strong>, ant. soul<strong>de</strong>, ao<br />

Jatim solida.<br />

SODAL1CIO — Do lat. sodalitiu.<br />

SODIO — De soda o suf. io. "Aventui-eime<br />

a <strong>de</strong>signar estas duas substancias novas<br />

pelos nomos do potássio e sodio (H. <strong>Da</strong>vy,<br />

Anais <strong>de</strong> Química, LXVIII, 254, 1808, apud Bonnaffe)<br />

SODOMÍA — De Sodoma, nomo <strong>de</strong> antiga<br />

cida<strong>de</strong> da Palestina, célebre pela sua <strong>de</strong>vassidáo.<br />

V. Gánese, XVIII, XIX.<br />

SOER — Do lat. solera; esp. soler, it. soleré,<br />

fr. souloir. _<br />

SOEZ -- • A. Coelho aceita o étimo <strong>de</strong> G.<br />

Pai-is um lar "sudiciu, <strong>de</strong> '-sudicu por sucidv,,<br />

'<br />

suio, influindo sudare, suar (Zeitschrift rom<br />

Phit., vm, 210), que M. Lüblce, llP.w, 8-114,<br />

consi<strong>de</strong>ra riuvidoso loor ffiltarein pontos cíe apoio<br />

a tal formacáo latina. M. Lübke, Gram., i, 84,<br />

ve no esp. soez representacao irregular do u<br />

<strong>de</strong> sw.idu, numa forma socidu. Diez, Gram., i,<br />

'2 340, Dic., 488, tira <strong>de</strong> urna forma swi.v que<br />

se achá em Pru<strong>de</strong>ncio por sus, porco, o que M.<br />

Lübke também nao admite. CertesO.o tirou do<br />

eSP<br />

SOFA — Do ár. svífa. banco ele <strong>de</strong>scanso<br />

(Dozy, Eguilaz, Devic, Lokotsch)<br />

SOF.l — V. Snfi.<br />

SOFISMA<br />

--• Do gr. soplnsma, subtileza do<br />

sofista" pelo lat. sophisma.<br />

.<br />

^O^USTA — Do gr. sopmsics, pelo lai.. -<br />

soplústa'. O vocábulo grego, que a principio era.<br />

sinónimo <strong>de</strong> sabio (sopláis) ,<br />

passou a significar<br />

impostor. Hcuve urna escola <strong>de</strong> solistas que so<br />

e-ercitava sobretuclo em sustentar o pro e o<br />

contra em toda serte <strong>de</strong> queseóos e em resolver<br />

jo^os <strong>de</strong> palavras (Górgias, Protagoras) l^sto<br />

iá° anarocó no século IV, principalmente em<br />

Aristóteles (Moreau, Croiset, Manuel d'Iitsloirc<br />

<strong>de</strong> la Littcraturc Grecquc, 409) . _<br />

t „,i„,_-<br />

SOFITO — Do it. sofjito, aguas-surcadas<br />

(A<br />

'<br />

SOTOMÁNIA — Do gr. sophús, sabio o<br />

onania, loucura.<br />

SÓFORA — Do ár. sofera.<br />

SOFRSAR — Do lat. so/frenare.<br />

SOFRER - Do lat. * safferere por sufferre<br />

(M Liibke, Gram., II, 171, 173 Nunes, Gram.<br />

Hist., .110, 112); esp. sufrir, it. sojjnrc, fr.<br />

',0,<<br />

SOFRONISTA - Do gr. sophronistcs, magistrado<br />

encarregado, em Atenas, da mspecuc<br />

dos ginásios.<br />

SOFRONISTñRIO — Do gr. so-plironistirion<br />

lugar <strong>de</strong> eorreicáo. .<br />

SOGA — De um b. lat. soca, sega, oe origem<br />

introversa (H. Lübke^BBiF, SCol, Grarr,,<br />

f >!?-))• e=n it. ant. sarja, fr. ant. souc Dio/.,<br />

.<br />

Gra%¿; I," 3S, citado voc. numa carta do secuto<br />

VI, Leaes Longobardwac Giam<br />

.<br />

I 45 dá origcm céltica ao prov. soga. A Aca<strong>de</strong>mia<br />

Espanhola dá o vasconco soca.<br />

m~>GPA — Do socra, que ocorre no Corims<br />

Í« S«» Latinarum VIH, 2000 cm vez<br />

<strong>de</strong> soévüs, da cuarta <strong>de</strong>clmacao (v. Noiah poi<br />

analo-ia com os numerosos fammmos da pnmotaf<br />

osp suegra, it. °°°° Al<br />

Probi. 'l%$%<br />

1 70, dá cocrus non socra. ^ iu. i^uOke,<br />

Gram., "íl 43. Introducá», § 152, Cornil, Port<br />

Snr , § 302, Otoniel Mota, O mes idioma, 1(6,<br />

Stolz Gesciúchio <strong>de</strong>r laleinischen Sprache, ílJc'ogro<br />

— Do iat. -socru, forma sincopada<br />

<strong>de</strong> soeeru, cm voga <strong>de</strong>pois que socrus, sogra,<br />

passou a socra; esp. suegro, it. suoccio. V..<br />

M Lübke, Inirodugáo, n. 115, Nunes, Gram.<br />

Hist 154. A forma latina suposta e <strong>de</strong> época<br />

em que o c ainda nao se tinha adulterado diante<br />

do e, como bem mostra Ribeiro <strong>de</strong> Vasconceloz,<br />

Gram. Hist., 45.<br />

SOGUILHA — Do esp. sogidlla.<br />

SOJA — Do japonés shoyu (<strong>Da</strong>lgado)<br />

SOL — 1 (astro): Do lat. sote; esp. sol, it.<br />

solé, fr. soleil (<strong>de</strong> um dim.).<br />

2 (nota <strong>de</strong> música) : <strong>Da</strong> pnmeira silaba, oa<br />

palavra soiüe, que inicia o quinto verso do niño<br />

<strong>de</strong> S. Joáo; Solve reatis<br />

SOLA — Do lat. * sola por solea, 'sandalia,<br />

formado talvez do plural soleac, que daria<br />

*solae (M. Lübke, fflff, 8034); esp. suela, it.<br />

suola, fr. ant. suele. O l conservado representa,<br />

urna dificulda<strong>de</strong> fonética. Cortesáo <strong>de</strong>riva do<br />

esp. o vocábulo.<br />

SOLANACEA — Do lat. solanu, erva-moura,<br />

e suf. ácea,.<br />

.<br />

SOLANINA — Do solan, abreviacao <strong>de</strong><br />

solandcea, o suf. ina. Esta substancia foi <strong>de</strong>scoberta<br />

ñas hastes e tubérculos <strong>de</strong> algumas solanáceas<br />

.<br />

SOLAO — De solo (Figueiredo)<br />

SOLAPAR — Do pref. so, lapa (A. Coelho)<br />

e <strong>de</strong>sin. ar.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!