Dicionario Etimologico Da Lingua Portuguesa, de Antenor Nascentes
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
O<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.:<br />
Tabefe — 482 Tági<strong>de</strong><br />
TABEFE — Do ár. tabikh, cozido, isto é,<br />
Jeits cozido (Dozy, Eguilaz, Lokotsch) . E' propiciamente<br />
uní bolo jeito do farinha cíe trigo<br />
cozida em leitc <strong>de</strong> ovelha com acucar; passou<br />
<strong>de</strong>pois a significar bofetada (cfr. bolacha, cocada).<br />
Bate-se a farinha com a m.io aberta.<br />
TABELA — Bo lat. tabella por tabula, tabuinha.<br />
V. Anel.<br />
TABELIÁO — Do lat. tabcllione (Código<br />
ToodosiH.no), o homem das tabuinhas (tabellae)<br />
enceradas <strong>de</strong> escrever.<br />
Taver-na<br />
TABERNA — V. .<br />
TABERNÁCULO '— Do lat. tabernaculu,<br />
tonda. Durante a travessia do <strong>de</strong>sorto, após a<br />
.salda do Egito, os hebreus levantaran! una<br />
templo portátil, dividido em duas partes, mima<br />
das quais, o Santo dos Santos, estava a arca<br />
da Aliamca (Éxodo, Levítioo, Números). <strong>Da</strong>i o<br />
sentido especial que o vocábulo tomou<br />
TABES — B'o lat. tabes, putrcíacüo, consumnoáo.<br />
TABESCENTE — Do lat. tabescente, que<br />
se<br />
corrompe.<br />
TABI — Do ár. cittabl, do bairro <strong>de</strong> Atabi,<br />
ern Bagdá, assim chamado do nome <strong>de</strong> uní bisnoto<br />
<strong>de</strong> Omaiá, o fundador da dinastía dos<br />
Omíacles (Bozy, Lokotsch)<br />
TABICA — Do ár. tatbika, (Dozy, Eguilaz,<br />
lokotsch)<br />
TÁBIDO — Do lat. tabidu, minado <strong>de</strong><br />
langor.<br />
TAB1FICO — Do lat. tabificu, que- consomé.<br />
"TABIQUE — Do ár. tabik, urna coisa ajustada<br />
a outra (Lokotsch). liste autor repele o<br />
étimo taslibik (Dozy, Eguilaz)<br />
TABLA — De tabula (A. Coelho) se nao<br />
do osp. tabla, tábua.<br />
TABLADO — Do osp. tablado (G. Viana,<br />
Apost., II, 470). A. Coelho tiroi. do latim tabulatu,<br />
que ó o étimo mediato, e Figueiredo do<br />
esp. tabla.<br />
TABLATURA — Aadaptacao do fr. tablature<br />
.<br />
TABRILI-IA — Do esp. tablilla, tabela. A.<br />
Coelho tirou <strong>de</strong> tabla a suf. ilha. e Figueiredo<br />
admite também que possa vir <strong>de</strong> tabela através<br />
da forma tabelilha.<br />
TABÚ — Do polinesio tabú, sagrado, invulnorável<br />
(<strong>de</strong> ta, marcado, e bu, ' partícula<br />
intensiva) (Lokotsch, Larousse) . vocábulo<br />
veio através das relacoes <strong>de</strong> viagens dos navegadores<br />
ingleses (Bonnaffé) : "Eles me disseram<br />
que eram tabú: esta palavra... em geral<br />
significa urna coisa que é proibida (Cook, 'Tercena<br />
Viagem, I, 357)<br />
TÁBUA — Do lat. tabula; esp. tabla, it.<br />
tavola (mesa), fr. table (i<strong>de</strong>m). Are. tavoa,<br />
po<strong>de</strong>ndo explícar-se a volta do b por influencia<br />
erudita ou confusao <strong>de</strong> & e v (Nunes, Gram.<br />
liist., 97). Cornu, Port., Spr„ § 183, estranha o<br />
b intei-vocálico néste vocábulo popular. Muñes,<br />
op. cit., 117, pelo tratamento da vogal postónica<br />
(bul clevia dar bl, don<strong>de</strong> br), julga vocábulo<br />
recente. Túboa é melhor grafía.<br />
TABULA — Do lat. tabula, tábua.<br />
TABURNO — A. Coelho julga conexo taivez<br />
com tamburete, ít. tamburo.<br />
TACA — Do persa tasht, bacía, ñires, passado<br />
para o ár. como tasa, jácara pequeña<br />
(Dozy, Eguilaz, Lokotsch.)<br />
TACANHO — De incerta origem (Nunes,<br />
Crest Are., E99) . O<br />
sentido primitivo ó o do<br />
criado, pedinte, miserável, andrajoso : El vistio-sse<br />
em panos da tacanho (IV Livro do<br />
Linhagens, apud Nunes, op. cit., 23). O esp.<br />
tem tacaño, que M. Lübke, REW, 8531, <strong>de</strong>riva<br />
do it. O it. tem taccagno, que Pctrocchi<br />
<strong>de</strong>riva do esp. e Diez, Gram , I, 64, 289, Dic,<br />
S12. P.83, M. Lübke, Gram., i, 40. REW, S531.<br />
pren<strong>de</strong>m ao germánico: gót. tahu, lombrado<br />
zahi, ant. al. adhi, neerl. taai. O fr.' tem taquín,<br />
que M. Lübke, loe. cit., Clédat, Larousso<br />
<strong>de</strong>rivara do it. e Stappors liga ao neerl.<br />
tagghen, segundo Scheler, e Brachet <strong>de</strong>riva do<br />
espanhol.<br />
TACAO — De taco e suf. ao ? (A. Coelho).<br />
TACHA — Parece haver dois vocábulos<br />
distintos: um, que significa prego <strong>de</strong> cabeca<br />
chata o outro mancha, <strong>de</strong>feito. A. Coelho dá<br />
para étimo o fr. tache, do mesmo radical que<br />
atacar, q. v. Levindo Lafayette <strong>de</strong>riva do<br />
celta, tan. A Aca<strong>de</strong>mia Espanhola para o esp.<br />
tacha dá urna raiz tac. da qual <strong>de</strong>riva o lat.<br />
tacus. O it. tem taccia, imputasáo, que Petrocchi<br />
consi<strong>de</strong>ra o rnesmo que iacca, b. lat.<br />
laxa, imposta (.laxare). M. Lübke, I¡E TV, '<br />
8534,<br />
pren<strong>de</strong> o it. tacca e o fr. tache ao gót. iaikka',<br />
<strong>de</strong>senlio. .<br />
TACHO — Figueiredo apresen ta um ár.<br />
taxi, Silva Bastos um ár. taxton, em dúvida.<br />
Lenz diz que, segundo Cañas, vem do quichua<br />
tacho, que J.lid<strong>de</strong>ndorf nao dá. A vista da expansao<br />
geográfica parece-lhe indubitável que<br />
se trata <strong>de</strong> urna antiga palavra castelhana, <strong>de</strong><br />
etimología difícil, talvez relacionada com a<br />
mesmo. raiz tac, <strong>de</strong> que vem taco, cp. Kortíng,<br />
o, n. 9331. A Aca<strong>de</strong>mia Espanhola diz ser termo<br />
americano.<br />
TÁCITO — Do lat. tacilu, calado.<br />
daí<br />
TACITURNO — Do lat. taciturnu, calado,<br />
tristonho.<br />
TACO - 1 - A. Coelho a.clia que talvez so<br />
ligue a tacha, atacar. Cortesáo <strong>de</strong>riva do esp.<br />
taco ou do it. laceo.<br />
TACoiiETRO — Do gr. tachos, rapi<strong>de</strong>z, e<br />
metr, raiz <strong>de</strong> inetrúo, medir.<br />
tactile.<br />
TÁCTIL — Do lat.<br />
TADORNA — O nome científico é Anas<br />
iadorna, Lin. O fr. tem tadorne.<br />
TAET, — Do mo.laio tah.il (<strong>Da</strong>lgado)<br />
TAPETA — Do persa tafia, part. pass. do<br />
verbo laftiiu, tecer (<strong>Da</strong>lgado, Lokotsch).<br />
TAFE-TAFE — Onomatopéia.<br />
TAFIA — Clédat e Larousse dáo o fr. tafia<br />
como palavra crioula.<br />
Figueiredo <strong>de</strong>riva <strong>de</strong> um ár.<br />
TAFICIRA<br />
—.<br />
taflilali.<br />
TAFILETE — Do berbere Tafilet, oasis<br />
marroquino ao sul do Atlas, no qual existe<br />
industria do couro (Eguilaz, Lokotsch).<br />
TAFOFOBIA — Do gr. tápJios, sepultura,<br />
phob. miz <strong>de</strong> phobéo, ter horror, e snfixo ia.<br />
TAFORÉIA — Do ár. tafurea (Eguilaz,<br />
Dozy)<br />
TAFOZOIDA — Do gr. taphús, sepultura,<br />
zoo, vida, o suf. ida.<br />
TAFUL — A. Coelho e Cortesáo tiraram<br />
do esp. iah.ur. Guiberto, um dos cronistas da<br />
primeira cruzada, assim <strong>de</strong>fine o vocábulo<br />
Tluifur apud gentiles dicuntur quos nos, ui<br />
nimis litteraliter loquar, trudannes (truáes) vocamus.<br />
Acresconta Littré, Histoirc <strong>de</strong> la lancine<br />
francaise, I, 192: Há, com efeito, em arabo<br />
urna palavra taf'ir, que em Freitag está traduzida<br />
por vir sor<strong>de</strong>ns et squalen.i. O Vocabulario<br />
árabe-francos do J. B. Belot inscreve<br />
a palavra sob tres formas e dá como<br />
significado que nao tem vintcm: Segundo Cuervo,<br />
Apuntaciones sobre el lenguaje bogotano,<br />
85, os tafuis formavam a multidáo esfarrapada<br />
c farninta que acompanhava o exército dos<br />
cruzados. No esp. significa tahúr jogador trapaceiro.<br />
No port. ant. também: a experiencia<br />
tem mostrado que o liomem taful nao sabe<br />
governar a sua casa (JM. Bernardos, Jógo)<br />
"Em portugués, diz G. Viana, Avost., II, 4G6,<br />
adquinu, até meados do século XIX, éste vocábulo<br />
a signifieacao que ao <strong>de</strong>pois se <strong>de</strong>u a<br />
janota. O <strong>de</strong>scnvolvimento da. signifieacao <strong>de</strong>v©<br />
ter sido: pobretáo : vadio : batoteiro: especulador:<br />
ncaqo: janota. E' esta última acepeáo<br />
que hoje está quase obsoleta, e' que a palavra<br />
tmha. ha uns cinqüenta ou sessenta anos". M.<br />
Lubke. REW, 2159, dá o ár. dahul, engañador,<br />
Diez, Dic, 313, fonéticamente impossível (Dozy,<br />
3SG).<br />
'<br />
TAFULHO<br />
tapv.lho.<br />
Figueiredo vé influencia, ds<br />
TAGANTE — A. Coelho manda comparar<br />
o esp. tajante, talhante. Será um galeguismo ?<br />
(G por j por uma qeada)<br />
TAGARELAE _ Silva Bastos tira do latim<br />
garrulare<br />
TAGARINO _ Cortesáo tira do es», tagarino,<br />
do ár. tagri, fronteirico (Eguilaz).<br />
TAGAROTE — Do ár. vulgar tahurii, <strong>de</strong><br />
Tahurt, cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Marrccos, situada junto <strong>de</strong><br />
dois ríos em cujas margens há muitos falcóos<br />
(Dozy, Eguilaz, Lokotsch).<br />
TAGICO Do lat. Taqu, Tejo, e suf. ico.<br />
TÁGIDE — Do lat. Tagu, Tejo, e sufiso<br />
i<strong>de</strong>. Diz Epifánio Dias, Lvsiadas, I, 5: A.<br />
palavra "Tagi<strong>de</strong>s" foi inventada por André <strong>de</strong><br />
Kezen<strong>de</strong> e por ele empregada na poesía á<br />
morto <strong>de</strong> D. Beatriz, esposa <strong>de</strong> Carlos, duque<br />
<strong>de</strong> Sabóia, segundo se vé da nota 25 ao canto<br />
II do Vincentimts, on<strong>de</strong> diz : Tagus. . . a<br />
quo nos ausi sumus haec nomina <strong>de</strong>rivare. Taganus...<br />
ítem palronymicum femininum Taqis,