Dicionario Etimologico Da Lingua Portuguesa, de Antenor Nascentes
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
. praneta:<br />
. PLAGIONITA<br />
•<br />
PLANTA<br />
comedia<br />
.<br />
. .<br />
.<br />
. PLATINOTIPIA<br />
.<br />
—<br />
.<br />
'<br />
"<br />
'<br />
-<br />
Píagiedro — 403 — Plausibilidaele<br />
filia o vocábulo ao gr. plésso (raíz pleg), alepando<br />
que em Roma os plagiarios, por venüerem<br />
homens livres como escravos,. eram punidos<br />
com o chicote. Wal<strong>de</strong> prefere ligar a plagios.<br />
PLAGIEDRO — Do gr. plagios, obhquo, e<br />
iiédra, base, face.<br />
PLAGIO — Do lat. plagiu, <strong>de</strong> origem grega,<br />
segundo Wal<strong>de</strong> (A. Coelho) . V. Plagiario.<br />
'<br />
PLAGIOBÁSICO — Do gr. plagios, obhquo,<br />
básls, base, e suf. ico. E' um sistema com<br />
coor<strong>de</strong>nadas oblíquas.<br />
PLAGIOCÉFALO — Do gr. plagios, obliquo,<br />
e hevhalé. cabeca.<br />
PLAGTOCLÁSIO — Do gr. plagios, obliquo,<br />
klásis, íratura, e suf. io. Os planos <strong>de</strong> clivagem<br />
formam entre si um ángulo maior ou menor<br />
<strong>de</strong> 90° (Roquette Pinto, Mineralogía, 152)<br />
— Do gr. plagios, oblíquo,<br />
n <strong>de</strong> ligacáo, e suf. ita.<br />
FLAGIÓSTOMO — Do gr. plagios, obhquo,<br />
e stóma, boca.<br />
PLAGIOTREMO — Do gr. plagios, transversal,<br />
e trema, orificio (anus)<br />
PLAINA — De plana (A. Coelho). Quanto<br />
ao i, v. Amainar. M. Lübke, 6567, nao acha<br />
compreensível a forma portuguesa.<br />
PLANALTO — De plano e alto (A. Coelho).<br />
G. Viana, Apost'.;I :<br />
11-2, consi<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> duvidosa<br />
proprieda<strong>de</strong>, para arremedar o fr. platean.<br />
PLANÁRIO — Do lat. planu, plano, e suf.<br />
ario, ou talvez do gr. planáomai, errar, vagar.<br />
Sao achatados. . .<br />
PLANCHA — Do fr. planche (M. Lubke,<br />
REW, 6455). Cortesáo tirou do esp. plancha.<br />
G. Viana, no Vocabulario, acha preferível a<br />
forma prancha.<br />
PLANCTON — Do gr.. plagktón, errante<br />
(ao sabor das ondas, em suspensáo no seio das<br />
aguas). Neologismo criado em 1887 pelo naturalista<br />
alemáo V. Henser (Larousse)<br />
PLANETA — Do gr. planetas, errante, pelo<br />
lat. planeta. Foi assim chamado em oposigao<br />
as estrélas fixas (Moreau, Rae. Grecq., 259,<br />
Whitnéy, Vida da linguagem, cap. V. Are-<br />
Louva-te o ceeo fazendo seu curso,, e<br />
os prometas da regra... (Inéditos <strong>de</strong> Alcobasa,<br />
l.o, pg. 184) . O vocábulo, masculino em grego e<br />
no latim clássico, aparece feminino em Isidoro<br />
(séc. VI-VII). Encontra-se feminino no Leal<br />
Conselheiro, pg. 297: Porgue ouve boo nacymento,<br />
e as pranetas Iho outorgarom. Tornou a selmasculino<br />
na lingua literaria mo<strong>de</strong>rna. V. Leite<br />
<strong>de</strong> Vasconcelos, Ligoes <strong>de</strong> Filología <strong>Portuguesa</strong>,<br />
405-6.<br />
PLANICIE — Do lat. planitie<br />
PLANICCRNEO — Do lat. planu, plano,<br />
comu, emire, e suf. eo.<br />
PLANIFICAR •— Do lat; .planu, plano, fie,<br />
raiz <strong>de</strong> faceré, fazer, e <strong>de</strong>sin. ar.<br />
PLANIFÓLIO — Do lat. planu, plano, foliu,<br />
folha.<br />
PLANIFORME — Do lat. planu, plano, e<br />
forma, forma.<br />
PLANIGLOBO — Do lat. planu, plano e<br />
globu, globo.<br />
PLANIMETRÍA — Do lat. planu, plano,<br />
metr, raiz do gr. meíréo, medir, e suf. ia.<br />
,<br />
PLANIPEDIA — Do lat. planipedia, scilicet<br />
comoedia, ;<br />
<strong>de</strong> pé chato, ':.. rasteira, <strong>de</strong><br />
pouca elevacáo.<br />
PLANIPENE — Do lat. planu, plano, e<br />
pemna, pena. '/•<br />
PLANISFERIO — Do. lat. plana,, piano, do<br />
gr. sphaira, espera, e suf. io.<br />
planu. V. Chao.<br />
PLANO — Do lat.<br />
PLANQUETA — A. Coelho tirou do lat.<br />
planea, prancha. Figueiredo cita o fr. plachette,<br />
talvez planchette; parece difícil explicar o fonema<br />
gutural em lugar do palatal.<br />
— Do lat. planta.<br />
PLANTAG1NEA — Do lat. plantagine, tanchagem,<br />
e suf. ea.<br />
PLANTAO Do fr. plantón (A. Coelho).<br />
PLANTAR — Do lat. plantare; esp. plantar,<br />
ant. llantar,' it. plantare, fr. plwnter. Are.<br />
chantar, prantar: Bam a meia do chantado<br />
(Inquisitiones, pg. 302). Prantar (D. Francisco.<br />
Manuel <strong>de</strong> Meló, Carta <strong>de</strong> guia, 25, Fr. Lüiz <strong>de</strong><br />
Sousa, Vida do arceblspo', I, 258) . V. Nunes,<br />
Crest. Are, L, Gram. Bist., 92, 124. A forma<br />
erudita réfeita prevaleceu na lingua.<br />
PDANTXGRADO — Do. lat. planta, planta<br />
(do pé) e grad, raiz <strong>de</strong> gradi, andar.<br />
PLANTOMANIA — Do lat. planta, planta,<br />
PLASMA — Do gr. plasma, obra mo<strong>de</strong>lada,<br />
e víanla, loucura.<br />
pelo lat. plasma, criautra, ficcáo. O sentido<br />
mo<strong>de</strong>rno é muito diferente. Como termo <strong>de</strong> mineralogía<br />
a Aca<strong>de</strong>mia Espanhola o da ao lado<br />
<strong>de</strong> prasma, do gr. prásios, ver<strong>de</strong> ; é urna calcedonia<br />
ver<strong>de</strong> escura.<br />
PLÁSMASE — De plasma e suf. ase, que<br />
se encontra ern diástase; coagula a fibrina do<br />
plasma sanguíneo.<br />
PLASMODIO — De plasma; G. Viana da<br />
plasmadla.<br />
PLASMODIOFORACEA — De Plasmodiophora,<br />
nome do género típico,<br />
formado <strong>de</strong> plasmadlo,<br />
e gr.. phorós, portador ,e suf. ácea.<br />
PLASMODIOSE — De plasmadlo e sufixo<br />
ose. Neol. proposto por Neveu-Malaise (Prscis<br />
<strong>de</strong> Parasltologie)<br />
PLASMÓLISÉ — De plasma e gr. lysis,<br />
dissolugáo.<br />
De plasma e gr. rhéxis,<br />
PLASMORREXE<br />
—•<br />
rompimento.<br />
PLÁSTICO — Do gr. plastikós, relativo as"<br />
obras <strong>de</strong> argila, pelo lat. plasticu.<br />
PLASTODINAMIA — Do gr. plast, <strong>de</strong><br />
plásso, mo<strong>de</strong>lar, dynamis, fórca, e suf. ia.<br />
s"uf .<br />
PLAST1DIO — Do gr. plastes, formador, e<br />
ídio.<br />
PLAST1DULA — De plastídio e suf. ula.<br />
PDASTRAO — Do fr. plastrón (A. Coelho).<br />
PLATA-FORMA — Do fr. plate-forme, literalmente<br />
forma chata (A. Coelho). No sentido<br />
<strong>de</strong> programa político é um anglo-americanismo<br />
(Bonnaff é)<br />
gr: platagónion, matraca.<br />
PLATAGÓNIO<br />
—•.<br />
Do<br />
.-..-;.. ;" :<br />
PLÁTANO — Do gr. plátanos pelo lat-. pía-,<br />
tanu<br />
ṖLATELMINTO — Do gr. plaiys, largo, e<br />
Ivelmlnto, q. v.<br />
'<br />
PLATIASMO — Do gr. plateiasmós, <strong>de</strong>feito<br />
<strong>de</strong> abrir a boca qüando se fala.<br />
PLATIBANDA — Do fr. plate-ban<strong>de</strong>, literalmente<br />
banda chata ((A. Coelho).<br />
•<br />
PLATIBÁSICO Do gr. platys, largo,<br />
básls, base, e suf . ico.<br />
•<br />
PLATICSFALO, — Do gr. platylcéphalos, <strong>de</strong><br />
cabeca larga'.<br />
PLATICERC1NEO — Do gr. platykerkos,<br />
<strong>de</strong> cauda larga, e suf . íneo.<br />
PLATÍCERO — Do gr. platykeros, <strong>de</strong> largos<br />
chifres.<br />
PLATICNEMO — Do gr. platys, largo, e<br />
knéme, perna.<br />
PLATlDÁCTILO — Do gr. platys, largo, e<br />
dáktylos,<br />
<strong>de</strong>do".<br />
"PLATIGLOSSO — Do gr, platyglossos, <strong>de</strong><br />
lingua larga. ;<br />
PLATINA — Do esp. platino, dim. <strong>de</strong> plata,<br />
prata. Éste meta!, parecido com a prata, foi<br />
<strong>de</strong>scoberto em 1735 pelos espanhóis ñas areiás<br />
auríferas da Colombia (Alvaro <strong>de</strong> Oliveira, Química,<br />
pg. 452, Larousse, Aca<strong>de</strong>mia Espanhola).<br />
PLATINAMINÁ — De platina e amina.<br />
PLATINEURO — Do gr. platys, largo, e<br />
neúron^ ñervos -r<br />
PDATINOPÓDIO — Do gr. platyn, rad. <strong>de</strong><br />
platyno, alargar, pous, podós, pé, e sufixo io.<br />
G. Viana grafa platlnópodo.<br />
— De platina, gr. typos,<br />
mol<strong>de</strong>, e suf. ia.<br />
, , . , A ,<br />
PLATIOFTALMO — Do gr. platyophthalmos,<br />
<strong>de</strong> olhbs<br />
largos.<br />
PLÁT1PEDE — Do gr. platys, largo, e lat.<br />
pe<strong>de</strong>, pé.<br />
PLATIPÉZIDA — De Platypeza, do gr.<br />
platys, largo, e péza, planta do pé, e sufixo ida.<br />
PLATÍPODO — Do gr. platypous, platypodos,<br />
<strong>de</strong> pés largos.<br />
PLATIRRINCO — Do gr. platyrrhynchos,<br />
<strong>de</strong> bico ou focinho largo.<br />
PLATIRRINO — Do gr. platyrrhis, platyr-<br />
? /linos, <strong>de</strong> largas narinas.<br />
PLATIRROSTRO — Do gr. platys, largo,<br />
e lat. rosíra, biedv<br />
:<br />
PLATISCBLTDA — Do gr. platys, largo,<br />
skélos, perná, -e suf . ida,<br />
:<br />
PLATÓNICO — Do gr. platonikós,. <strong>de</strong> Platáo,<br />
pelo lat. platonicu. E' o qualíficativo que<br />
se aplica ao amor puramente i<strong>de</strong>al, -por alusao<br />
á filosofía espiritualista <strong>de</strong> Platáo.<br />
PLATONISMO — De Platáo e suf .ismo.<br />
PLAUSIBILIDADE. — Do lat. plausibile,<br />
plausível, e suf . ida<strong>de</strong>. .