17.06.2016 Views

Dicionario Etimologico Da Lingua Portuguesa, de Antenor Nascentes

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

. praneta:<br />

. PLAGIONITA<br />

•<br />

PLANTA<br />

comedia<br />

.<br />

. .<br />

.<br />

. PLATINOTIPIA<br />

.<br />

—<br />

.<br />

'<br />

"<br />

'<br />

-<br />

Píagiedro — 403 — Plausibilidaele<br />

filia o vocábulo ao gr. plésso (raíz pleg), alepando<br />

que em Roma os plagiarios, por venüerem<br />

homens livres como escravos,. eram punidos<br />

com o chicote. Wal<strong>de</strong> prefere ligar a plagios.<br />

PLAGIEDRO — Do gr. plagios, obhquo, e<br />

iiédra, base, face.<br />

PLAGIO — Do lat. plagiu, <strong>de</strong> origem grega,<br />

segundo Wal<strong>de</strong> (A. Coelho) . V. Plagiario.<br />

'<br />

PLAGIOBÁSICO — Do gr. plagios, obhquo,<br />

básls, base, e suf. ico. E' um sistema com<br />

coor<strong>de</strong>nadas oblíquas.<br />

PLAGIOCÉFALO — Do gr. plagios, obliquo,<br />

e hevhalé. cabeca.<br />

PLAGTOCLÁSIO — Do gr. plagios, obliquo,<br />

klásis, íratura, e suf. io. Os planos <strong>de</strong> clivagem<br />

formam entre si um ángulo maior ou menor<br />

<strong>de</strong> 90° (Roquette Pinto, Mineralogía, 152)<br />

— Do gr. plagios, oblíquo,<br />

n <strong>de</strong> ligacáo, e suf. ita.<br />

FLAGIÓSTOMO — Do gr. plagios, obhquo,<br />

e stóma, boca.<br />

PLAGIOTREMO — Do gr. plagios, transversal,<br />

e trema, orificio (anus)<br />

PLAINA — De plana (A. Coelho). Quanto<br />

ao i, v. Amainar. M. Lübke, 6567, nao acha<br />

compreensível a forma portuguesa.<br />

PLANALTO — De plano e alto (A. Coelho).<br />

G. Viana, Apost'.;I :<br />

11-2, consi<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> duvidosa<br />

proprieda<strong>de</strong>, para arremedar o fr. platean.<br />

PLANÁRIO — Do lat. planu, plano, e suf.<br />

ario, ou talvez do gr. planáomai, errar, vagar.<br />

Sao achatados. . .<br />

PLANCHA — Do fr. planche (M. Lubke,<br />

REW, 6455). Cortesáo tirou do esp. plancha.<br />

G. Viana, no Vocabulario, acha preferível a<br />

forma prancha.<br />

PLANCTON — Do gr.. plagktón, errante<br />

(ao sabor das ondas, em suspensáo no seio das<br />

aguas). Neologismo criado em 1887 pelo naturalista<br />

alemáo V. Henser (Larousse)<br />

PLANETA — Do gr. planetas, errante, pelo<br />

lat. planeta. Foi assim chamado em oposigao<br />

as estrélas fixas (Moreau, Rae. Grecq., 259,<br />

Whitnéy, Vida da linguagem, cap. V. Are-<br />

Louva-te o ceeo fazendo seu curso,, e<br />

os prometas da regra... (Inéditos <strong>de</strong> Alcobasa,<br />

l.o, pg. 184) . O vocábulo, masculino em grego e<br />

no latim clássico, aparece feminino em Isidoro<br />

(séc. VI-VII). Encontra-se feminino no Leal<br />

Conselheiro, pg. 297: Porgue ouve boo nacymento,<br />

e as pranetas Iho outorgarom. Tornou a selmasculino<br />

na lingua literaria mo<strong>de</strong>rna. V. Leite<br />

<strong>de</strong> Vasconcelos, Ligoes <strong>de</strong> Filología <strong>Portuguesa</strong>,<br />

405-6.<br />

PLANICIE — Do lat. planitie<br />

PLANICCRNEO — Do lat. planu, plano,<br />

comu, emire, e suf. eo.<br />

PLANIFICAR •— Do lat; .planu, plano, fie,<br />

raiz <strong>de</strong> faceré, fazer, e <strong>de</strong>sin. ar.<br />

PLANIFÓLIO — Do lat. planu, plano, foliu,<br />

folha.<br />

PLANIFORME — Do lat. planu, plano, e<br />

forma, forma.<br />

PLANIGLOBO — Do lat. planu, plano e<br />

globu, globo.<br />

PLANIMETRÍA — Do lat. planu, plano,<br />

metr, raiz do gr. meíréo, medir, e suf. ia.<br />

,<br />

PLANIPEDIA — Do lat. planipedia, scilicet<br />

comoedia, ;<br />

<strong>de</strong> pé chato, ':.. rasteira, <strong>de</strong><br />

pouca elevacáo.<br />

PLANIPENE — Do lat. planu, plano, e<br />

pemna, pena. '/•<br />

PLANISFERIO — Do. lat. plana,, piano, do<br />

gr. sphaira, espera, e suf. io.<br />

planu. V. Chao.<br />

PLANO — Do lat.<br />

PLANQUETA — A. Coelho tirou do lat.<br />

planea, prancha. Figueiredo cita o fr. plachette,<br />

talvez planchette; parece difícil explicar o fonema<br />

gutural em lugar do palatal.<br />

— Do lat. planta.<br />

PLANTAG1NEA — Do lat. plantagine, tanchagem,<br />

e suf. ea.<br />

PLANTAO Do fr. plantón (A. Coelho).<br />

PLANTAR — Do lat. plantare; esp. plantar,<br />

ant. llantar,' it. plantare, fr. plwnter. Are.<br />

chantar, prantar: Bam a meia do chantado<br />

(Inquisitiones, pg. 302). Prantar (D. Francisco.<br />

Manuel <strong>de</strong> Meló, Carta <strong>de</strong> guia, 25, Fr. Lüiz <strong>de</strong><br />

Sousa, Vida do arceblspo', I, 258) . V. Nunes,<br />

Crest. Are, L, Gram. Bist., 92, 124. A forma<br />

erudita réfeita prevaleceu na lingua.<br />

PDANTXGRADO — Do. lat. planta, planta<br />

(do pé) e grad, raiz <strong>de</strong> gradi, andar.<br />

PLANTOMANIA — Do lat. planta, planta,<br />

PLASMA — Do gr. plasma, obra mo<strong>de</strong>lada,<br />

e víanla, loucura.<br />

pelo lat. plasma, criautra, ficcáo. O sentido<br />

mo<strong>de</strong>rno é muito diferente. Como termo <strong>de</strong> mineralogía<br />

a Aca<strong>de</strong>mia Espanhola o da ao lado<br />

<strong>de</strong> prasma, do gr. prásios, ver<strong>de</strong> ; é urna calcedonia<br />

ver<strong>de</strong> escura.<br />

PLÁSMASE — De plasma e suf. ase, que<br />

se encontra ern diástase; coagula a fibrina do<br />

plasma sanguíneo.<br />

PLASMODIO — De plasma; G. Viana da<br />

plasmadla.<br />

PLASMODIOFORACEA — De Plasmodiophora,<br />

nome do género típico,<br />

formado <strong>de</strong> plasmadlo,<br />

e gr.. phorós, portador ,e suf. ácea.<br />

PLASMODIOSE — De plasmadlo e sufixo<br />

ose. Neol. proposto por Neveu-Malaise (Prscis<br />

<strong>de</strong> Parasltologie)<br />

PLASMÓLISÉ — De plasma e gr. lysis,<br />

dissolugáo.<br />

De plasma e gr. rhéxis,<br />

PLASMORREXE<br />

—•<br />

rompimento.<br />

PLÁSTICO — Do gr. plastikós, relativo as"<br />

obras <strong>de</strong> argila, pelo lat. plasticu.<br />

PLASTODINAMIA — Do gr. plast, <strong>de</strong><br />

plásso, mo<strong>de</strong>lar, dynamis, fórca, e suf. ia.<br />

s"uf .<br />

PLAST1DIO — Do gr. plastes, formador, e<br />

ídio.<br />

PLAST1DULA — De plastídio e suf. ula.<br />

PDASTRAO — Do fr. plastrón (A. Coelho).<br />

PLATA-FORMA — Do fr. plate-forme, literalmente<br />

forma chata (A. Coelho). No sentido<br />

<strong>de</strong> programa político é um anglo-americanismo<br />

(Bonnaff é)<br />

gr: platagónion, matraca.<br />

PLATAGÓNIO<br />

—•.<br />

Do<br />

.-..-;.. ;" :<br />

PLÁTANO — Do gr. plátanos pelo lat-. pía-,<br />

tanu<br />

ṖLATELMINTO — Do gr. plaiys, largo, e<br />

Ivelmlnto, q. v.<br />

'<br />

PLATIASMO — Do gr. plateiasmós, <strong>de</strong>feito<br />

<strong>de</strong> abrir a boca qüando se fala.<br />

PLATIBANDA — Do fr. plate-ban<strong>de</strong>, literalmente<br />

banda chata ((A. Coelho).<br />

•<br />

PLATIBÁSICO Do gr. platys, largo,<br />

básls, base, e suf . ico.<br />

•<br />

PLATICSFALO, — Do gr. platylcéphalos, <strong>de</strong><br />

cabeca larga'.<br />

PLATICERC1NEO — Do gr. platykerkos,<br />

<strong>de</strong> cauda larga, e suf . íneo.<br />

PLATÍCERO — Do gr. platykeros, <strong>de</strong> largos<br />

chifres.<br />

PLATICNEMO — Do gr. platys, largo, e<br />

knéme, perna.<br />

PLATlDÁCTILO — Do gr. platys, largo, e<br />

dáktylos,<br />

<strong>de</strong>do".<br />

"PLATIGLOSSO — Do gr, platyglossos, <strong>de</strong><br />

lingua larga. ;<br />

PLATINA — Do esp. platino, dim. <strong>de</strong> plata,<br />

prata. Éste meta!, parecido com a prata, foi<br />

<strong>de</strong>scoberto em 1735 pelos espanhóis ñas areiás<br />

auríferas da Colombia (Alvaro <strong>de</strong> Oliveira, Química,<br />

pg. 452, Larousse, Aca<strong>de</strong>mia Espanhola).<br />

PLATINAMINÁ — De platina e amina.<br />

PLATINEURO — Do gr. platys, largo, e<br />

neúron^ ñervos -r<br />

PDATINOPÓDIO — Do gr. platyn, rad. <strong>de</strong><br />

platyno, alargar, pous, podós, pé, e sufixo io.<br />

G. Viana grafa platlnópodo.<br />

— De platina, gr. typos,<br />

mol<strong>de</strong>, e suf. ia.<br />

, , . , A ,<br />

PLATIOFTALMO — Do gr. platyophthalmos,<br />

<strong>de</strong> olhbs<br />

largos.<br />

PLÁT1PEDE — Do gr. platys, largo, e lat.<br />

pe<strong>de</strong>, pé.<br />

PLATIPÉZIDA — De Platypeza, do gr.<br />

platys, largo, e péza, planta do pé, e sufixo ida.<br />

PLATÍPODO — Do gr. platypous, platypodos,<br />

<strong>de</strong> pés largos.<br />

PLATIRRINCO — Do gr. platyrrhynchos,<br />

<strong>de</strong> bico ou focinho largo.<br />

PLATIRRINO — Do gr. platyrrhis, platyr-<br />

? /linos, <strong>de</strong> largas narinas.<br />

PLATIRROSTRO — Do gr. platys, largo,<br />

e lat. rosíra, biedv<br />

:<br />

PLATISCBLTDA — Do gr. platys, largo,<br />

skélos, perná, -e suf . ida,<br />

:<br />

PLATÓNICO — Do gr. platonikós,. <strong>de</strong> Platáo,<br />

pelo lat. platonicu. E' o qualíficativo que<br />

se aplica ao amor puramente i<strong>de</strong>al, -por alusao<br />

á filosofía espiritualista <strong>de</strong> Platáo.<br />

PLATONISMO — De Platáo e suf .ismo.<br />

PLAUSIBILIDADE. — Do lat. plausibile,<br />

plausível, e suf . ida<strong>de</strong>. .

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!