17.06.2016 Views

Dicionario Etimologico Da Lingua Portuguesa, de Antenor Nascentes

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

.<br />

'<br />

.<br />

'<br />

,<br />

Do<br />

.<br />

.<br />

tivessem este corpo, <strong>de</strong>u-lhe nm nome que<br />

Jembrasse a proprieda<strong>de</strong> característica <strong>de</strong> gerar<br />

os ácidos (Alvaro <strong>de</strong> Oliveira, Química, 328,<br />

Brachet)<br />

OXIGONO — Do gr. oxygonos, que tena<br />

ángulos agudos.<br />

.<br />

_<br />

,<br />

OXIMALVA — Do gr. oxys, azedo, e <strong>de</strong><br />

malva. _<br />

,<br />

OXIMANGANATO — De oxi, abrev¡acao<br />

<strong>de</strong> oxigonio, e manganato.<br />

OXIMEL — Do gr. oxymell, bebida feita<br />

<strong>de</strong> vinagre e mel, pelo lat. oxymele.<br />

OXIMETRlA — Do gr. oxys, azédo, metr,<br />

raiz <strong>de</strong> metréo, medir, e suf. ia.<br />

OXINA — Do gr. oxys, azédo, e suf. ina.<br />

Figueiredo tira <strong>de</strong> oxys, e oinos, vinho.<br />

OXIOPIA — Do gr. oxyopia, vista penetrante.<br />

OXIOSFRESIA — Do gr. oxys, agudo, ósphresis,<br />

olfato, e suf. ia.<br />

OXIOSMIA -r- Do gr. oxys, agudo, osmé,<br />

clieiro, e suf. ia.<br />

OXIREGM1A — Do gr. oxyregmía, eructa-<br />

Qáo azéda.<br />

OXIRRINCO — Do gr. oxyrrygchos, <strong>de</strong><br />

focinho pontudo<br />

OXIRRÓDINO — Do gr. oxyrróáinon, scilieet<br />

élaion, mistura <strong>de</strong> vinagre e óleo <strong>de</strong> rosa.<br />

OXISSÁCARO — Do gr. oxys, vinagre, e<br />

sákcharon, acucar . '<br />

pello.<br />

PA — Do lat. pala; esp., it. pala, ir. palé,<br />

PÁBULO — Do lat. pabulu.<br />

PACA -^ 1 (animal): V. Glossário.<br />

2 dardo) do b. lat. pacen (A. Coslho).<br />

Cortesáo tira do esp. paca.<br />

3 (árvore) : Figueiredo dá como árvore da<br />

Xndia <strong>Portuguesa</strong>; <strong>Da</strong>lgado nao consigna o vocábulo.<br />

PACATO — Do lat. pacatu, pacificado.<br />

PACAU — Segovia, Dicionário <strong>de</strong> argentinismos,<br />

atribuí origem india; <strong>Da</strong>lgado náó- consigna.<br />

Larousse da unacao, jógo semelha.nte ao<br />

vinte-e-um <strong>de</strong>rivado do nome da cida<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

Macau; teria havido troca da bilabial ?<br />

PACHO — Forma popular <strong>de</strong> parclie.<br />

PACHORRA — Cortesáo <strong>de</strong>rivou' do esp.<br />

pachorra, que <strong>de</strong>rivou <strong>de</strong> pachón,- relacionado<br />

em dúvida ao lat. patiente, paciente. (M. Lübke,<br />

REW, 6214, repele a relacáo corrí o lat.<br />

pappare, córner (Romanía, XVII, 71) . Diez,<br />

Gram. II, 341, vé na terminagáo o sufixo vasconco.<br />

Silva Bastos <strong>de</strong>rivou <strong>de</strong> paz.<br />

PACHUCHADA — Figueiredo compara com<br />

o esp. patochada, que a Aca<strong>de</strong>mia- Espanhola<br />

<strong>de</strong>riva <strong>de</strong> pato. O esparihol tem paelmcho. G.<br />

Viana dá as formas <strong>de</strong> Portugal : pachochada,<br />

pachoucliada .<br />

PACHULI — V. Patchuli.<br />

PACIENTE Do lat. patiente, que sofre.<br />

PACIFICO — Do lat. pacificu.<br />

PACNÓLiTO — Do gr. páchne, geada, e<br />

líthos, pedra.<br />

PACO — Do lat. palatiu, palacio; esp. palacio,<br />

it. paiazzo, fr. palais. Are. paago:<br />

...e a VII" ao paago (Foral da Guarda, apud<br />

Nunes, Crestomatía Arcaica, 3)<br />

PACÓMETRO — Do gr. pachos, espessura,<br />

e metr, raiz<br />

<strong>de</strong> metréo, medir.<br />

PACOTE — A Coelho <strong>de</strong>rivou do b. lat.<br />

paccics, provávelmente <strong>de</strong> origem germánica. Figueiredo<br />

<strong>de</strong>riva <strong>de</strong> paca'. O esp. tem paquete,<br />

que a Aca<strong>de</strong>mia Espanhola <strong>de</strong>riva do Inglés<br />

packet. O it. tem pacchetto, .qué Petroechi dá<br />

como diminutivo <strong>de</strong> pacco, do b. lat. paecus.<br />

O fr. tem paquet, que Larousse tira do inglés<br />

packet, <strong>de</strong> origem céltica, provávelmente <strong>de</strong> um<br />

radical pac, comum ao germánico e ao céltico;<br />

Stappers pren<strong>de</strong> ao gaélico, Clédat ao inglés,<br />

Brachet á raiz pac. Brachet cita paecus numa<br />

carta medieval.<br />

PACOTILHA — Do fr. pacotille (A. Coelho).<br />

Cortesáo tira do esp. pacotilla. O sentido<br />

.<br />

,<br />

.<br />

.<br />

OZONÓMETRO — De ozónio e metr, raiz<br />

metréo, medir.<br />

PACÓVIO — De pacova, banana ?<br />

PACTO — Do lat. pactio.<br />

„<br />

PADEJAR — 1 (mexer com a pá) : por<br />

—.<br />

PADIXA persa padishah, rei, formado<br />

PADRAL — Talvez <strong>de</strong> padre (Figueiredo)<br />

372 'adre<br />

OXISSAL — De oxi, abreviagao <strong>de</strong> oxigonio,<br />

e <strong>de</strong> sal, q. v.<br />

OXISTILO — Do gr. oxys, agudo, e stylos,<br />

coluna; éste qualificativo se aplica as conchas<br />

<strong>de</strong> eolumela aguda.<br />

OX1STOMO — Do gr. oxystomos, <strong>de</strong> boca<br />

pontuda.<br />

OXÍTONO — Do gr. oxy tonos, cora acento<br />

agudo.<br />

OXITRÍQUIDA — Do gr. oxyirichos, eticado<br />

<strong>de</strong> pelos agudos, e suf. ida.<br />

OXIURO — Do gr. oxys, agudo, pontudo,<br />

o oiirá, cauda.<br />

OZENA — Do gr. ózaina, man cheiro (no<br />

nariz), pelo lat. ozaena.<br />

OZOCERITA — De oz, raía do gr. ózo, cheirar,<br />

e corita; é semelhante á cera das abelhas<br />

pela consistencia e pela transluci<strong>de</strong>z e tem cheiro<br />

aromático pronunciado (Larousse)<br />

OZÓNIO — Do gr. ózo, fe<strong>de</strong>r, n <strong>de</strong> ligacáo<br />

e suf. io. Neol. <strong>de</strong> Schonbein (1840), segundo<br />

Larousse. Tem cheiro forte que lembra o do<br />

fósforo. G. Viana grafa ozono.<br />

OZONIFICAR — De ozónio, fie, raiz alterada<br />

do lat. faceré, fazer, e <strong>de</strong>sin. ar<br />

do gr.<br />

OZONOSCÓPIO — De ozónio, skop, raiz cío<br />

gr. skopéo, olhar, e suf. io.<br />

primitivo é <strong>de</strong> mercadoria que os passag'eiros<br />

e o pessoal da equipagern po<strong>de</strong>m embarca.!' íivre<br />

<strong>de</strong> fíete.<br />

PADA — Do lat'. "panata, <strong>de</strong> pane, pao<br />

(Leite <strong>de</strong> Vasconcelos, Ligoes <strong>de</strong> Filología <strong>Portuguesa</strong>,<br />

147). Are. páada (Nunes, Gram. Bist.,<br />

108). A. Coelho dá como contraeao <strong>de</strong> panada.<br />

PADECER — Do lat. "patescere, incoativo<br />

<strong>de</strong> pati, sofreí- ; esp. pa<strong>de</strong>cer, it. patire (serrt<br />

o suf.), fr. pOMr (i<strong>de</strong>m)-.<br />

PADEIRO — Do lat. f -panatariu (Leite <strong>de</strong><br />

Vasconcelos, Ligoes <strong>de</strong> Filología <strong>Portuguesa</strong>,<br />

147) ;<br />

gal. pana<strong>de</strong>iro, esp. pema<strong>de</strong>ro, it. panattiere,<br />

fr. panetier. Are: "páa<strong>de</strong>íro, paa<strong>de</strong>iro:<br />

Paa<strong>de</strong>yras <strong>de</strong>m pro foro XXX'-1 poxíes hum (Leges,<br />

pg. 410). A Coelho <strong>de</strong>rivou <strong>de</strong> pada e suf.<br />

eiro. ..<br />

palejar, <strong>de</strong> pá (A. Coelho, Cornu, Port. Spr.,<br />

§ 129, que compara com o esp. palear, G. Viana,<br />

Apost. II, 205, RL, II, 364, Cortesáo).<br />

2 (fabricar pao) : <strong>de</strong> pada.<br />

RADIOLA — Do lat. paleóla através do<br />

esp. parihuela (G. Viana, RL, I, 215, Bxposigao<br />

da pronuncia normal, _pg. 23, Apost. II, 205).<br />

Houve urna dissimilacao regressiva, com o qué<br />

concorda Passy, Ghanqements phonétiques, pg.<br />

201. Sobre d = l, cfr. a<strong>de</strong>jar, pa<strong>de</strong>jar. Cortesáo<br />

pon<strong>de</strong>ra que o espanhol tem também padiola.<br />

<strong>de</strong> pad, protetor, e shah, rei (Lokotch), através<br />

do turco padyshah.<br />

PADRÁO — 1 (mo<strong>de</strong>lo) : do lat. patronu;<br />

esp. padrón, it. patrone (patráo), fr. patrón.<br />

2 (monumento) : por pedrüo, <strong>de</strong> pedra.<br />

PADRASTO — Do lat.<br />

padrastru, pejorativo<br />

<strong>de</strong> pater, pai; esp. padrastro, it. patrigno (com<br />

outro sufixo), fr. pardtre. Houve dissimilacao<br />

(Nunes, Gram. Hist., 149).<br />

PADRE — Do lat. paire, pai; esp., it. padre,<br />

fr. pére. Deixou <strong>de</strong> usar-se na accepeáo primitiva<br />

<strong>de</strong>pois dos sáculos XV. e XVI, conservando-se<br />

<strong>de</strong> modo restrito em algumas expressoes<br />

estereotipadas, da língua eclesiástica, como Padre<br />

nosso, Greio &m, Deus Padre, Padre Eterno,<br />

Santo Padre (Leite <strong>de</strong> Vasconcelos, Ligóés <strong>de</strong><br />

Filología <strong>Portuguesa</strong>, 88 e 198). Ainda aparece<br />

em Carnees (I, 22, 38, 40, etc.). Hoje significa,<br />

sacerdote.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!