isahluko 1 - UKZN ResearchSpace - University of KwaZulu-Natal

amanye amagama akhiwe ngalowo msindo kubafundi. Ngesikhathi abafundi bewanikeza
amagama, othisha babekhombisa abafundi ukuthi abhalwa kanjani, ngokuhlanganisa
imisindo eyahlukene futhi ekhona ebhodini.
Lapho abafundi babenikeza amagama anomsindo okugxilwe kuwo, babewabhala
ebhodini othisha. Umsindo lowo okugxilwe kuwo ngalelo sonto wawubhalwa ngombala
ophuzi, eminye imisindo ibhalwe ngombala omhlophe. Emva kwalokho uthisha
wayebatshela ukuba bawafunde la magama esebhodini, ngenkathi ekhomba ngenduku,
bafunde belandela induku. Babeqale bafunde kanyekanye njengekilasi, babuye bafunde
ngabane noma ngabathathu, kuze kugcine uthisha esethi makufunde ngayedwa. Lokhu
kwaveza isithombe sokuthi othisha bayazi ukuthi izingane kumele zinikwe ithuba
lokufunda ngamaqembu, zifunde ngambili futhi zifunde ngayedwa. Isibonelo, isizathu
sokufunda ngamaqembu ukuthi umfundi uyazuza ngokulandela abanye ngesikhathi
befunda bebaningi, athole nethuba lokuzilungisa lapho engafundi khona kahle. Uthisha
uMbali waqhubeka kanje ngenkathi sebeyixoxile indaba yophaphe:
T: Ngipheni-ke amagama analo msindo
L: Pika
T: Cha,nawe uyezwa nje ukuthi akekho umsindo ka ‘pha’ laphayana
L: Phika
T: Good,elinye
L: Pheka
T: Elinye
L: Uphephela
T: Isho igama Anele
L: Phupha
T: Yebo,konje ukuphupha ukwenzenjani
L: Uma umuntu elele
T: Umuntu usuke elele,akaphuphi nje umuntu ebhekile
L: Uphaphe
T: Yebo sesilushilo uphaphe
L: Uphathini
T: Okey,asilibhale
L: Phana
T: Umuntu onjani okuthiwa uyaphana
L: Umuntu onikayo ngokudla
T: Ngipheni amanye bo!
L: Phuza
L: Uphaphile
T: Umama uma epheka uphuthu uluxova ngani?
197