26.02.2013 Views

isahluko 1 - UKZN ResearchSpace - University of KwaZulu-Natal

isahluko 1 - UKZN ResearchSpace - University of KwaZulu-Natal

isahluko 1 - UKZN ResearchSpace - University of KwaZulu-Natal

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

T: Ehhene izingubo zokulala, noma isiphuku ngoba sona sifudumele, ikakhulukazi uma<br />

kumakhaza. Kuba makhaza ikakhulukazi ebusika.<br />

Kule nkulumompendulwano engenhla, kuvela ukuthi uthisha wayefundisa amagama<br />

abafundi okwakufanele bawazi. Isizathu kwakungukuthi babezohlangana nawo endabeni<br />

eyayiz<strong>of</strong>undwa. Kodwa-ke, nakuba abafundi bakhombisa ukungabi nalo ulwazi<br />

ngamanye ala magama, njengamagama athi isiphuku, umyeni, indodakazi; uthisha<br />

akazange achithe isikhathi ngokubachazela ngala magama, kodwa wavele ‘wabatshela’<br />

nje ngawo, wanikeza izincazelo zawo, akangenza isiqiniseko sokuthi izingane<br />

ziyawaqonda futhi zingawasebenzisa kanjani zona ngokwazo. Ingxoxo yaqhubeka,<br />

uthisha echaza ngalinye kula magama. Lapho bewafunda, wayebakhuthaza ukuthi<br />

bawafunde ngokunensa, bawaphindaphinde ukuze imisindo yonke esegameni negama<br />

abafundi bayiphimise kahle futhi bakwazi ukuyibona. Uthisha wayewabhale<br />

emaphepheni asikiwe amagama ayefuna ukuba abafundi bawazi. Nanka lawo magama:<br />

Fig. 24 Amagama ayefundwa, echazwa ekilasini<br />

Indoda, indodakazi, indodana, umkhwenyana, umndeni,<br />

ingane, obhasikidi, ubuhlalu, isiphuku, izimbiza, imigexo,<br />

umyeni, izingubo, ubusuku, obubandayo, umakoti,<br />

bantshontsha, batshelana, basebusika, siyagodola<br />

Okusemqoka okuqaphelekayo ukuthi uthisha ufundisa izincazelo zamagama ngaphambi<br />

kokuthi indaba ifundwe. Lolu lwazi lwezincazelo zamagama lwaluzosiza ukuze izingane<br />

zithi lapho zihlangana nawo la magama endabeni ezazizoyifunda zibe seziwaqonda<br />

ukuthi asho ukuthini. Ukwazi amagama amaningi kwenyusa isivinini sokufunda kanye<br />

nokuqondisisa umbhalo (DoE, 2008, p. 16). Okunye okuqaphelekayo ukuthi uthisha<br />

ukhuthaza abafundi ukuthi babale amagama uma befunda, ngenhloso yokugcizelela<br />

impimiso yamagama. Lokhu akuhambisani nokuchazwa abacwaningi abaningi<br />

bokufunda okubhaliwe, abachaza ukuthi ukufundwa kolwazimagama kumele kwenzeke<br />

ngesikhathi umbhalo <strong>of</strong>undwayo ufundwa, hhayi ngaphambi kokuba uqale ukufundwa<br />

251

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!