Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

CHRISTELIJKE MISDADEN EN HEIDENSE DEUGDEN 103
dat Augustinus’ genie als gevolg daarvan ‘zich in al zijn grootsheid en verbazingwekkende
vruchtbaarheid ontwikkelde . . . en dat zijn verstand
straalde met die enorme glans die zich in zijn onsterfelijke geschriften
weerspiegelde en 14 eeuwen lang geen moment heeft opgehouden de kerk
en de wereld te verlichten’! 1
We laten het aan pater Ventura over te ontdekken wat Augustinus als
manicheeër was, maar dat zijn toetreding tot het christendom een eeuwige
vijandschap tussen theologie en wetenschap veroorzaakte, lijdt geen
twijfel. Hoewel gedwongen te erkennen dat ‘de heidenen mogelijk wel
wat goddelijks en waars in hun leringen hadden’, 2 verklaarde hij niettemin
dat ze om hun bijgeloof, afgoderij en trots moesten ‘worden verfoeid
en, indien ze zich niet beterden, bij goddelijk oordeel moesten worden
gestraft’. Dit verklaart het latere beleid van de christelijke kerk, zelfs tot in
onze tijd toe. Indien de heidenen verkozen om niet in de kerk te komen,
dan moest al wat goddelijk was in hun filosofie worden tenietgedaan, en
moest de toorn van God over hun hoofden komen. Welk gevolg dit had,
wordt door Draper beknopt meegedeeld:
Niemand droeg meer dan deze kerkvader ertoe bij om wetenschap
en godsdienst tegen elkaar op te zetten; hij was het voornamelijk die de
Bijbel van zijn ware taak afbracht – een gids te zijn voor een zuiver
leven – en deze de gevaarlijke positie gaf van scheidsrechter over de
menselijke kennis; en een onbeschaamde heerszucht over de mense lijke
geest. Toen het voorbeeld eenmaal was gegeven, ontbrak het niet aan
navolgers; de werken van de Griekse filosofen werden als goddeloos
gebrandmerkt, en de schitterende voortbrengselen van het Museum in
Alexandrië werden aan het gezicht onttrokken door een wolk van on -
wetendheid, mystiek en onbegrijpelijke taal, waaruit maar al te vaak de
vernietigende bliksemflitsen van kerkelijke wraakzucht tevoorschijn
schoten. 3
Augustinus 4 en Cyprianus 5 geven toe dat Hermes en Ostanes geloofden
in één ware god; eerstgenoemde twee beweerden, evenals de twee heidenen,
dat hij onzichtbaar en onbegrijpelijk is, behalve in de geest. Boven dien
nodigen we ieder verstandig mens – wanneer hij tenminste geen gods -
dienstfanaticus is – uit om, wanneer hij willekeurig gekozen fragmenten uit
de werken van Hermes en Augustinus over de godheid heeft ge lezen, te
(89)
1
Ventura de Raulica, Conférences, deel 2, afd. 1, blz. lvi, voorwoord.
2
Vgl. De civitate Dei, 8:9, 10:2, etc.
3
History of the Conflict between Religion and Science, blz. 62.
4
De baptismo contra Donatistas, boek 6, hfst. 44.
5
Sancti C. Cypriani opera, s.v. ‘De idolorum vanitate’, Oxoniae, 1682, blz. 14.