Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

CONCLUSIES EN VOORBEELDEN 693
vonken van de goddelijke essentie, en kunnen niet door iets van buitenaf
worden overheerst.
Er bestaan twee soorten zienerschap: het zienerschap van de ziel en
dat van de geest. Het zienerschap van de Pythia van de oudheid en dat
van de hedendaagse gemesmeriseerde proefpersoon verschillen alleen in
de kunstmatige methoden die worden gebruikt om de toestand van helderziendheid
teweeg te brengen. Omdat de visioenen van beiden echter
afhankelijk zijn van de meerdere of mindere scherpte van de zintuigen
van het astrale lichaam, verschillen ze sterk van de volmaakte, alwetende,
spirituele toestand, want de waarnemer kan op zijn best slechts glimpjes
van de waarheid te zien krijgen omdat de fysieke natuur tussen beide een
sluier plaatst. Het astrale beginsel, of denkvermogen, dat door de hindoe -
yogì jìvåtman wordt genoemd, is de bewuste ziel, die onze fysieke hersenen,
waarmee ze onlosmakelijk is verbonden, beheerst, terwijl ze op
haar beurt daardoor evenzeer wordt belemmerd. Dit is het ego, het verstandelijke
levensbeginsel van de mens, zijn bewuste entiteit. Zolang het
zich nog in het stoffelijke lichaam bevindt, hangen de duidelijkheid en
juistheid van zijn spirituele visioenen af van zijn nauwe of minder nauwe
band met zijn hogere beginsel. Wanneer deze band zodanig is dat de
meest etherische delen van de zielenessentie onafhankelijk kunnen werken
van haar grovere delen en van de hersenen, kan het ego feilloos
begrijpen wat het ziet; alleen dan is het de zuivere, redelijke, zich van het
hogere bewuste ziel. Die toestand staat in India bekend als samådhi, het
is de hoogste staat van spiritualiteit die op aarde voor de mens mogelijk
is. Fakirs proberen zo’n toestand te bereiken door gedurende hun religieuze
oefeningen uren achtereen hun adem in te houden, en noemen deze
oefening dama-sådhanå. De hindoetermen pråñåyåma, pratyåhåra en
dhårañå hebben betrekking op verschillende psychische toestanden, en
tonen aan hoeveel geschikter het Sanskriet, en zelfs het moderne Hindi,
is om de verschijnselen die men bij het bestuderen van deze tak van de
psychologie tegenkomt duidelijk te omschrijven, dan de talen van jon -
gere volkeren voor wie het nog niet nodig was dat soort termen te bedenken
om hun ervaringen te beschrijven.
Als het lichaam zich in de staat van dhårañå bevindt – een totale verlamming
van het fysieke gestel – kan de ziel van de helderziende zich vrijmaken
en de dingen subjectief waarnemen. Omdat het bewustzijn in de
hersenen levend en actief is, zullen deze beelden van verleden, heden en
toekomst evenwel gekleurd zijn door de aardse waarnemingen van
de objectieve wereld; de fysieke herinnering en verbeelding zullen een
duidelijk zien in de weg staan. Maar de adept-ziener weet hoe hij de
(591)