Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

EEN VERGELIJKING VAN BOEDDHISME EN CHRISTENDOM 683
Als hij het leven heeft geleid dat daarin wordt beschreven, dan hebben
weinig heiligen méér recht op die titel dan Boeddha, en hoeft niemand
in de Griekse of roomse kerk zich ervoor te schamen dat hij aan zijn
nagedachtenis de eer heeft bewezen die bestemd was voor de vorst,
kluizenaar en heilige Josafat. 1
De rooms-katholieke kerk heeft nog nooit zo’n goede kans gehad om
heel China, Tibet en Tartarije te kerstenen als in de 13de eeuw tijdens de
regering van Kublai-Khan. Het lijkt vreemd dat ze de kans niet greep, toen
Kublai op een bepaald moment aarzelde in zijn keuze tussen de vier
wereldreligies, en, misschien als gevolg van de welsprekendheid van
Marco Polo, meer voorkeur had voor het christendom dan de islam, het
jodendom of het boeddhisme. Marco Polo en Ramusio, een van zijn tolken,
vertellen ons hoe dit kwam. Het schijnt dat het gezantschap van
Marco’s vader en oom, helaas voor Rome, niet slaagde, omdat precies in
die tijd Clemens IV stierf. Er was toen enkele maanden lang geen paus om
de vriendschappelijke voorstellen van Kublai-Khan in ontvangst te nemen,
zodat de door hem uitgenodigde honderd christen-missionarissen niet naar
Tibet en Tartarije konden worden gestuurd. Voor hen die geloven dat er
hierboven een verstandige godheid is die enige belangstelling koestert
voor het welzijn in ons ellendige wereldje, moet deze tegenslag op zichzelf
een vrij goed bewijs zijn dat het boeddhisme de overhand moest krijgen op
het christendom. Wie weet, misschien werd paus Clemens wel ziek om de
boeddhisten te behoeden voor het vervallen tot de afgoderij van het roomskatholicisme?
Van zuiver boeddhisme is de religie van die streken ontaard tot lama -
isme; maar dit laatste staat met al zijn onvolkomenheden – die slechts de
vorm betreffen en de leer zelf maar weinig schaden – nog ver boven het
katholicisme. Daar kwam de arme abbé Huc zelf snel achter. Terwijl hij
met zijn karavaan verdertrok, schrijft hij, ‘zei iedereen tegen ons dat we,
naarmate we verder naar het westen gingen, de leringen schitterender en
verhevener zouden zien worden. Lhasa was het grote brandpunt van licht,
waarvan de stralen zwakker werden naarmate ze zich meer verspreidden’.
Op een dag gaf de missionaris aan een Tibetaanse lama
een korte samenvatting van de christelijke leer, die hem volstrekt niet
onbekend voorkwam [dat verwondert ons niet]; hij beweerde zelfs dat
het [katholicisme] niet veel van de religie van de edele lama’s van Tibet
verschilde. . . . Deze woorden van de Tibetaanse lama verbaasden ons
nogal; de eenheid van God, het mysterie van de incarnatie, het dogma
(582)
1
Contemporary Review, loc. cit., geciteerd in Yule, Op.cit., blz. 300, 309.