Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

EEN VERGELIJKING VAN BOEDDHISME EN CHRISTENDOM 621
doel om de politieke overhand te krijgen. Op basis van het onsamen -
hangende getuigenis van Heraclitus, en enkele andere schrijvers, die
Pythagoras van sluwheid beschuldigden en hem beschreven als een man
‘die uitgebreid onderzoek deed . . . maar die handig was in het bedrijven
van kwaad, en geen gezond oordeel bezat’, 1 hebben enkele van zijn his -
torische biografen zich gehaast om hem in die hoedanigheid aan het na -
geslacht voor te stellen.
Maar, als ze de door de satirische Timon geschilderde Pythagoras moeten
aanvaarden als ‘iemand die goochelt met plechtige woorden en zich
bezighoudt met het vissen naar mensen’, 2 hoe kunnen ze dan eraan ont -
komen Jezus te beoordelen naar de schets die Celsus in zijn satire aan de
vergetelheid heeft onttrokken? Historische onpartijdigheid heeft niets te
maken met geloofsovertuigingen en persoonlijke meningen, en stelt aan
het nageslacht dezelfde eisen bij het onderzoek naar zowel de één als
de ander. Over het leven en de daden van Jezus staat veel minder vast
dan over die van Pythagoras, als we al kunnen zeggen dat ze door his -
torisch bewijs worden bevestigd. Niemand zal toch willen tegenspreken
dat Celsus, als iemand die werkelijk heeft bestaan, wat de geloofwaar -
digheid van zijn getuigenis betreft boven Mattheus, Marcus, Lucas of
Johannes staat, die nooit een regel hebben geschreven van de respectievelijk
aan hen toegeschreven evangeliën. Daarbij is Celsus een minstens zo
goede getuige als Heraclitus. Aan enkele kerkvaders was hij bekend als
geleerde en neoplatonist, terwijl het hele bestaan van de vier apostelen op
blind geloof moet worden aangenomen. Timon heeft de edele filosoof uit
Samos dan misschien voor ‘een goochelaar’ gehouden, Celsus beschouwde
Jezus evenzo, of beter gezegd diegenen die in zijn naam allerlei onjuiste
dingen beweerden. In zijn beroemde werk richt hij zich tot de nazarener en
zegt: ‘Laten we aannemen dat u die wonderen heeft verricht . . . maar zijn
het niet dezelfde soort wonderen die men van de Egyptenaren heeft geleerd
en voor enkele geldstukken midden op het marktplein verricht?’ 3 En we
weten op gezag van het Evangelie naar Mattheus dat de profeet uit Galilea
ook iemand was die in plechtige bewoordingen sprak, en dat hij zichzelf
‘een visser van mensen’ noemde, en zijn leerlingen voorstelde om dat ook
te worden.
Men moet niet denken dat we iemand die Jezus als God vereert dit verwijten.
Als de gelovige maar oprecht is, moet zijn geloof, welk het ook is,
(530)
1
Diogenes Laërtius, Leven en leer van beroemde filosofen, boek 8, ‘Pythagoras’,
§5; boek 9, ‘Heraclitus’, §2.
2
Op.cit., boek 8, ‘Pythagoras’, §15; Plutarchus, Levens, Numa, §8.
3
Origenes, Contra Celsum, boek 1, §68.