Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

650 ISIS ONTSLUIERD
(554)
hangsel van het Pratimoksha-Sûtra (Påli-Birmese tekst) vindt, zijn volledig
uitgewerkt in Mattheus. Als we de historische Jezus willen leren kennen,
dienen we de mythische Christus geheel buiten beschouwing te laten, en
moeten we zo veel mogelijk te weten zien te komen over de man in het eerste
evangelie. Zijn leringen, religieuze opvattingen en verheven aspiraties
vindt men in zijn rede samengevat.
Dit is de belangrijkste oorzaak dat de zendelingen er niet in slaagden
om brahmanen en boeddhisten te bekeren. Deze zien dat het weinige werkelijk
goede dat in de nieuwe religie wordt aangeboden, slechts in theorie
wordt vertoond, terwijl hun eigen geloof praktische toepassing van precies
diezelfde regels vereist. Hoewel het voor christen-zendelingen onmogelijk
is om een duidelijk beeld te krijgen van de geest van een religie die geheel
gebaseerd is op de emanatieleer – die zo bedreigend is voor hun eigen
theologie – zijn sommige eenvoudige boeddhistische predikers zo
bekwaam in het logisch redeneren dat we zien dat een wetenschapper zoals
Gutzlaff 1 door boeddhisten geheel tot zwijgen en in het nauw wordt
gebracht. Judson, de beroemde baptisten-zendeling in Birma, bekent in
zijn Journal in welke moeilijkheden ze hem vaak hebben gebracht. Over
een zekere Oeyan merkt hij op dat zijn krachtige geest de moeilijkste
onderwerpen kon begrijpen. Hij merkt op:
Zijn woorden zijn zo zacht als olie, zo zoet als honig en zo scherp
als een scheermes; zijn manier van redeneren is vriendelijk, scherpzinnig,
en maakt gebruik van indirecte suggestie; en hij speelt zijn rol zo
handig dat ik met de kracht van de waarheid hem nauwelijks eronder
kon houden.
Het schijnt echter dat Judson in een latere periode van zijn zending ont -
dekte dat hij de leer helemaal verkeerd had begrepen. ‘Ik begin te ontdekken’,
zegt hij, ‘dat het semi-atheïsme, waarover ik soms heb gesproken,
niets anders is dan een verfijnd boeddhisme, dat gebaseerd is op de boeddhistische
geschriften.’ Hij heeft dus uiteindelijk ontdekt dat, terwijl er in
het boeddhisme ‘een soort algemene term bestaat voor de meest verheven
volmaaktheid die in feite op tal van individuen wordt toegepast – een
boeddha die boven de hele menigte van ondergeschikte godheden staat’ –
er in het stelsel ook ‘zwakke glinsteringen verscholen liggen van een
wereldziel die voorafgaat aan, en zelfs verheven is boven, Boeddha’. 2
1
Alabaster, The Wheel of the Law, blz. 20-6.
2
E. Upham, The History and Doctrine of Buddhism, blz. 135. Dr. Judson beging
deze enorme fout als gevolg van zijn fanatisme. In zijn ijver om ‘zielen te redden’,
weigerde hij kennis te nemen van de Birmese klassieke geschriften, opdat zijn aandacht
daardoor niet zou worden afgeleid.