Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

694 ISIS ONTSLUIERD
(592)
mechanische werking van de hersenen kan uitschakelen. Wat hij ziet zal
zo duidelijk zijn als de waarheid zelf, niet gekleurd en niet verdraaid, terwijl
de helderziende, die niet in staat is de trillingen van de astrale golven
te beheersen, door middel van de hersenen slechts min of meer verstoorde
beelden zal waarnemen. De ziener kan flikkerende schaduwen nooit voor
werkelijkheden aanzien, want, omdat zijn geheugen even volkomen aan
zijn wil is onderworpen als de rest van het lichaam, ontvangt hij de
indrukken rechtstreeks vanuit zijn geest. Tussen zijn subjectieve en zijn
objectieve zelf ligt geen belemmerende tussenstof. Dit is het echte spirituele
zienerschap, waarin, om een uitdrukking van Plato te gebruiken, de
ziel boven alle lagere goedheid wordt uitgetild. Dan bereiken we ‘wat verheven
is, wat eenvoudig, zuiver en onveranderlijk, zonder vorm, kleur of
menselijke eigenschappen is: de God – onze nous [geest]’.
Dit is de toestand die zieners zoals Plotinus en Apollonius de ‘ver-
eniging met de godheid’ hebben genoemd, die de yogì’s van de oudheid
Èßvara 1 noemden, en die nu samådhi wordt genoemd; maar deze toestand
staat even ver boven de tegenwoordige helderziendheid als de sterren
boven de glimwormen. Plotinus was, zoals bekend, zijn leven lang een
helderziende ziener, en toch had hij zich, zoals hij zelf aan Porphyrius
heeft bekend, in de 66 jaar van zijn leven maar vier keer met zijn god
verenigd.
Ammonius Saccas, de ‘door de goden onderwezene’, beweert dat het
enige vermogen dat rechtstreeks het voorspellen en in de toekomst zien
belet, herinnering is, en Olympiodorus noemt het fantasie. Hij zegt:
De fantasie is een belemmering voor onze verstandelijke denk -
beelden; en wanneer we worden beroerd door de inspirerende invloed
van de godheid, houdt de energie van enthousiasme dus op zodra de
fan tasie tussenbeide komt, want enthousiasme en fantasie zijn met
elkaar in strijd. Als men zou vragen of de ziel zonder de fantasie kan
werken, dan is ons antwoord dat haar gewaarwording van algemene
beginselen bewijst dat ze daartoe in staat is. Ze heeft dus gewaar -
wordingen, onafhankelijk van de fantasie. Maar wanneer de ziel actief
1
Èßvara betekent in het algemeen ‘Heer’, maar de Èßvara van de mystieke filo -
sofen van India werd precies op de manier van de Griekse mystici opgevat als het
zich verenigen en het contact van mensen met de godheid. Èßvara-prasåda betekent
in het Sanskriet letterlijk genade. De beide ‘Mìmånså’s’, die diepzinnige vraag -
stukken behandelen, omschrijven karma als verdienste, of het uitwerken van daden;
Èßvara-prasåda als genade, en ßraddhå als geloof. De Mìmånså’s zijn het werk van de
twee beroemdste Indiase theologen. De Pûrva-Mìmånså is geschreven door de filosoof
Jaimini, en Uttara-Mìmånså (of Vedånta) door Krishña Dvaipåyana Vyåsa, die
de vier Veda’s bijeenbracht. (Zie Sir William Jones, Colebrooke en anderen.)