Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

EEN VERGELIJKING VAN BOEDDHISME EN CHRISTENDOM 625
ging, en zo voorzichtig om hun gemeenteleden geen aanstoot te geven dat
er, wanneer ze toevallig enkele bekeerlingen van een hogere kaste in een
kerk hebben, geen paria of iemand van de lagere kasten, hoe goed christen
hij misschien ook is, met hen in dezelfde kerk kan worden toegelaten. En
toch durven ze zich dienaren te noemen van hem die bij voorkeur het
gezelschap zocht van tollenaars en zondaren, en door zijn oproep ‘kom
naar mij, jullie die vermoeid zijn en onder lasten gebukt gaan, dan zal ik
jullie rust geven’, 1 hebben miljoenen lijdenden en onderdrukten hun hart
voor hem geopend!
Weinig schrijvers zijn zo moedig en oprecht als wijlen de betreurde dr.
Thomas Inman uit Liverpool in Engeland. Maar hoe gering hun aantal
misschien ook is, ze zijn het allen erover eens dat de filosofie van het
boeddhisme en die van het brahmanisme een hogere rang innemen dan de
christelijke theologie, en dat ze noch atheïsme noch fetisjisme onderwijzen.
Inman zegt:
Voor mij is de bewering dat Íåkya niet in God geloofde volledig
ongegrond. Nee, zijn hele stelsel berust op het geloof dat er krachten
boven ons staan die de mensheid voor haar zonden kunnen straffen. Het
is waar dat die goden niet elohim, of Jah, of Jehovah, of Jahveh, of
Adonai, of Ehieh, of Baälim of Astoreth werden genoemd, maar toch
bestond er voor de zoon van Íuddhodana een opperwezen. 2
Er zijn vier scholen van boeddhistische theologie in Ceylon, Tibet en
India. De ene is eerder pantheïstisch dan atheïstisch, maar de andere drie
zijn zuiver theïstisch.
De beschouwingen van onze taalkundigen zijn op eerstgenoemde ge -
baseerd. De leringen van de tweede, derde en vierde verschillen daarvan
slechts in de uiterlijke uitdrukkingsvorm. We hebben de geest ervan op een
andere plaats volledig uiteengezet.
Over de praktische, niet de theoretische, opvattingen over het nirvåña
zegt een rationalist en scepticus het volgende:
Ik heb enkele honderden boeddhisten bij de poorten van hun tempels
ondervraagd, en heb er niet één gevonden die zich niet inspande,
(533)
bericht dat de hongersnood in Madras zal worden gevolgd door één in Zuid-India,
die waarschijnlijk nog erger zal zijn; dit is precies het district waar de katholieke
missionarissen de hoogste bijdragen hebben afgedwongen voor de uitgaven van de
roomse kerk. Laatstgenoemde, die op geen andere wijze wraak kan nemen, berooft
Britse onderdanen, en wanneer tengevolge daarvan hongersnood ontstaat, laat ze de
ketterse Britse regering ervoor betalen.
1
Mattheus 11:28.
2
Ancient Faiths and Modern, blz. 24.