Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

DE VEDA’S EN DE BIJBEL 509
rische en wetenschappelijke basis hebben. Zoals Pococke het goed verwoordt:
Men toont nu aan dat mythen fabels zijn voor zover we ze verkeerd
opvatten, maar waarheden voor zover ze vroeger werden begrepen.
Onze onwetendheid heeft van de geschiedenis een mythe gemaakt, en
onze onwetendheid is een erfenis van de Grieken, en voor een groot deel
het gevolg van Griekse ijdelheid. 1
Bunsen en Champollion hebben al aangetoond dat de Egyptische heilige
boeken veel ouder zijn dan de oudste gedeelten van het boek Genesis. En
nu schijnt zorgvuldig onderzoek het vermoeden te rechtvaardigen – wat bij
ons neerkomt op zekerheid – dat de wetten van Mozes uit het wetboek van
de brahmaanse Manu zijn overgenomen. Naar alle waarschijnlijkheid heeft
Egypte dus haar beschaving, haar burgerlijke instellingen en haar kunsten
aan India te danken. Tegen die laatste veronderstelling is een heel leger
‘autoriteiten’ gekant, maar wat doet het ertoe of deze het feit nu ontkennen?
Vroeg of laat zullen ze het moeten aanvaarden, ongeacht of ze tot de
Duitse of de Franse school behoren. Onder hen – maar niet bij degenen die
hun geweten zo gemakkelijk met hun belangen in overeenstemming brengen
– zijn enkele onbevreesde onderzoekers, die misschien onweerlegbare
feiten aan het licht zullen brengen. Ongeveer 20 jaar geleden, in april 1857,
verkondigde Max Müller in een brief aan de hoofdredacteur van de
Londense Times vurig dat nirvåña in de volste zin van het woord vernie -
tiging betekende. 2 Maar in 1869 geeft hij in een lezing gehouden op de
algemene bijeenkomst van de Vereniging van Duitse Filologen in Kiel
‘onmiskenbaar als zijn mening te kennen dat het nihilisme dat men in
Boeddha’s leer denkt te zien, geen deel daarvan uitmaakt, en dat het volkomen
onjuist is te veronderstellen dat nirvåña vernietiging betekent’. 3
Toch was prof. Müller, als we ons niet vergissen, in 1857 evengoed een
autoriteit als in 1869.
‘Het zal moeilijk zijn om vast te stellen’, zegt deze grote geleerde (nu),
‘of de Veda’s de oudste boeken zijn, en of sommige gedeelten van het Oude
Testament niet even oud, of zelfs ouder zijn dan de oudste hymnen van de
Veda.’ 4 Maar het herroepen van zijn mening over nirvåña geeft ons het
recht te hopen dat hij misschien ook zijn mening zal wijzigen over het
(432)
1
India in Greece, voorwoord, blz. viii-ix.
2
Zie Chips from a German Workshop, ‘Over de betekenis van nirvåña’, 2de ed.,
1868, deel 1, blz. 280.
3
Trübners American and Oriental Literary Record, 16 oktober 1869; ook Inmans
Ancient Faiths and Modern, blz. 128.
4
Chips from a German Workshop, deel 1, blz. 5.