Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

VROEGCHRISTELIJKE KETTERIJEN EN GEHEIME GENOOTSCHAPPEN 403
De over Apollonius verspreide lasterpraatjes waren even talrijk als
onwaar. Zelfs 18 eeuwen na zijn dood werd hij door bisschop Douglas in
zijn werk tegen wonderen in diskrediet gebracht. In dit boek liep de eerwaarde
bisschop zich tegen historische feiten te pletter. Indien we het
onderwerp onpartijdig bestuderen, zullen we snel inzien dat de ethiek van
Gautama Boeddha, Plato, Apollonius, Jezus, Ammonius Saccas en zijn
leerlingen op dezelfde mystieke filosofie was gebaseerd; dat allen één God
aanbaden, ongeacht of ze hem beschouwden als de ‘vader’ van de mensheid,
die in de mens leeft zoals de mens in hem, of als het onbegrijpelijke
scheppende beginsel; allen leidden een goddelijk leven. Ammonius zei
over zijn filosofie dat hun school dateerde uit de tijd van Hermes, die zijn
wijsheid uit India had meegebracht. Ze was geheel gericht op dezelfde
mystieke contemplatie als die van de yogì: het nauwe contact van de brahmaan
met zijn eigen lichtende zelf – de ‘åtman’. En deze hindoeterm
is ook bij uitstek kabbalistisch. Wie is het zelf? wordt in de Rig-Veda
gevraagd. ‘Het zelf is de Heer van alle dingen . . . alle dingen liggen besloten
in dit zelf; alle zelven liggen besloten in dit zelf. Brahman zelf is niets
dan het zelf’, 1 is het antwoord. De Idra Rabba zegt: ‘Alle dingen zijn hijzelf,
en hijzelf is in elk opzicht verborgen.’ 2 De ‘Adam-Kadmon van de
kabbalisten heeft alle zielen van de Israëlieten in zich, en hij is zelf in elke
Nepalese bergen’ (zie blz. 120), terwijl de boeddhistische boeken, de geschiedenis
en het wetenschappelijke onderzoek ons volgens Max Müller en een leger oriëntalisten
zeggen dat Gautama Boeddha (Íåkyamuni) in de buurt van de Ganges is
gestorven. ‘Hij had de stad Kußinågara bijna bereikt, toen zijn levenskracht begon
af te nemen. Hij stopte in een bos, en terwijl hij onder een sål-boom zat gaf hij de
geest’ (Chips from a German Workshop, 2de ed., 1868, deel 1, blz. 217). De verwijzingen
van Graves – bij sommige van zijn gewaagde speculaties – naar Higgins en
Sir W. Jones bewijzen niets. Max Müller wijst erop dat enkele vroegere autoriteiten
uitvoerige boeken hebben geschreven ‘om te bewijzen dat Boeddha in werkelijkheid
de Thoth van de Egyptenaren was geweest, dat hij Mercurius was, of Wodan, of
Zarathoestra of Pythagoras. Zelfs Sir W. Jones . . . vereenzelvigde Boeddha eerst
met Odin, en later met Shishak’ (Chips, deel 1, blz. 223). We zijn in de 19de eeuw,
en niet in de 18de; en hoewel het schrijven van boeken op basis van het gezag van
de eerste oriëntalisten in zekere zin als een bewijs van eerbied voor de ouderdom
kan worden beschouwd, kan dat in onze tijd niet altijd zomaar worden gedaan.
Vandaar dat dit hoogst leerzame boek één belangrijke eigenschap mist, die het nog
interessanter zou hebben gemaakt. De schrijver had na Prometheus ‘de Romeinse’,
en Alcides de Egyptische god (blz. 300), een 17de ‘gekruisigde verlosser’ aan de
lijst moeten toevoegen: ‘Venus, de god van de oorlog’ die Artemus Ward, de ‘kermisbaas’,
aan een bewonderende wereld had voorgesteld!
1
Chhåndogya Upanishad, 8:3:3-4; Max Müller, Chips from a German Work -
shop, 2de ed., 1868, deel 1, blz. 70.
2
Idra Rabba, §172.