Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

CONCLUSIES EN VOORBEELDEN 747
zijn door de tegenstrijdigheden die ze tegenkomen, en wachten tot hun
voorlopige hypothesen door verdere ervaringen worden bevestigd. Dit is
ongetwijfeld een wijze manier van doen. Die werkwijze werd ook door
Newton gevolgd, die met de heldhaftigheid van een eerlijk, onzelfzuchtig
hart 17 jaar lang de openbaarmaking van zijn theorie over de zwaartekracht
voor zich hield, alleen omdat hij haar niet tot zijn eigen tevredenheid
had geverifieerd.
Het spiritisme, dat meer aanvallend dan verdedigend te werk gaat,
heeft de neiging tot beeldenstorm vertoond, en heeft in zoverre goed werk
verricht. Maar hoewel het afbreekt, bouwt het niet weer op. Elke werkelijk
belangrijke waarheid die het vaststelt, wordt al snel onder een stortvloed
van hersenschimmen begraven, tot alles één verwarde puinhoop is
geworden. Bij elke stap vooruit, bij het verkrijgen van elk nieuw waar -
genomen FEIT, vindt er een ramp plaats, hetzij in de vorm van oplichterij
en ontmaskering, of van vooraf beraamd bedrog, waardoor de spiritisten
weer machteloos worden gemaakt, want ze kunnen hun beweringen niet
bewijzen, en hun onzichtbare vrienden doen dat evenmin (of kunnen dit
misschien nog minder dan zijzelf). Hun noodlottige zwakheid is dat ze
slechts één theorie ter verklaring van hun in twijfel getrokken feiten kunnen
aanbieden, namelijk de tussenkomst van ontlichaamde menselijke
geesten, en de volkomen onderworpenheid van het medium aan hen. Ze
vallen mensen met andere opvattingen aan met een hevigheid die slechts
door een betere zaak zou zijn gerechtvaardigd; ze beschouwen elk argument
dat hun theorie tegenspreekt als een aanval op hun gezonde verstand
en hun waarnemingsvermogens, en weigeren nadrukkelijk om het vraagstuk
zelfs te bespreken.
Hoe kan het spiritisme dan ooit tot de rang van een wetenschap worden
verheven? Daarvoor zijn, zoals prof. Tyndall aantoont, drie factoren absoluut
noodzakelijk: het waarnemen van feiten, het afleiden van wetten op
basis van deze feiten, en het verifiëren van die wetten door voortdurende
praktische ervaring. Welke ervaren waarnemer zal beweren dat het spiritisme
ook maar één van deze drie elementen bezit? Het medium bevindt zich
niet altijd onder zulke proefvoorwaarden dat we zeker kunnen zijn van de
feiten; de conclusies uit de veronderstelde feiten zijn ongegrond wanneer
de feiten niet zijn geverifieerd, en daaruit volgt dat die hypothesen niet voldoende
door de ervaring zijn geverifieerd. Kortom, de belangrijkste factor,
die van nauwkeurigheid, heeft in het algemeen ontbroken.
Opdat we niet worden beschuldigd van de wens de positie van het spiritisme
in de tijd waarin we dit schrijven verkeerd voor te stellen, of van
het niet erkennen van daadwerkelijke vooruitgang, zullen we enkele pas-
(638)