Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

OOSTERSE KOSMOGONIEËN EN BIJBELVERHALEN 219
De christenen geloofden vanaf het begin in deze meerdere hemelen,
want we zien dat Paulus het bestaan ervan onderwijst, en spreekt over een
mens die ‘tot in de derde hemel werd weggevoerd’ (2 Cor. 12:2).
Voor deze zeven engelen sloot Ialdabaoth alles af wat boven hem
was, opdat ze niets zouden weten dat hoger was dan hijzelf. 1 Daarop
schiepen ze de mens naar het beeld van hun Vader, 2 maar voorovergebogen,
en over de grond kruipend als een worm. Maar de hemelse moeder,
Prunikos, die Ialdabaoth wilde beroven van de macht waarmee ze
hem ongewild had begiftigd, plantte in de mens een hemelse vonk – de
geest. Onmiddellijk ging de mens rechtop staan, steeg in de geest boven
de grenzen van de zeven sferen, en verheerlijkte de hoogste Vader – hij
die boven Ialdabaoth staat. Vandaar dat laatstgenoemde vol afgunst zijn
blik richtte op de onderste laag van de stof, en een kracht voortbracht in
de vorm van een slang, die zij [de ophieten] zijn zoon noemen. Eva, die
hem als zoon van God gehoorzaamde, werd overgehaald om van de
boom van kennis te eten. 3
(188)
Het spreekt vanzelf dat de slang uit Genesis, die plotseling en zonder
enige voorafgaande introductie verschijnt, de tegenhanger moet zijn ge -
weest van de Perzische aarts-devs, van wie het hoofd Ashmog is, de ‘tweevoetige
leugen-slang’. Indien de slang uit de Bijbel van haar ledematen
beroofd was geweest vóór ze de vrouw tot zonde probeerde te verleiden,
waarom zou God het dan als een straf vermelden dat ze ‘op haar buik’
moest gaan? Niemand denkt dat ze op de punt van haar staart liep.
Deze onenigheid over de oppermacht van Jehovah tussen de ouderlingen
en de kerkvaders aan de ene kant, en de gnostici, de nazarenen en alle sekten
die als laatste redmiddel als ketters werden bestempeld, aan de andere
kant, duurde tot de tijd van Constantijn, en daarna. Dat de eigenaardige
denkbeelden van de gnostici over de afstamming van Jehovah, of de juiste
plaats die in het christelijk-gnostische pantheon aan de God van de joden
moet worden toegewezen, aanvankelijk noch als godslasterlijk noch als
ketters werden beschouwd, blijkt duidelijk uit het verschil van mening op
dit punt bij bijvoorbeeld Clemens van Alexandrië en Tertul lianus. Eerst -
genoemde, die Basilides beter schijnt te hebben gekend dan wie dan ook, zag
niets ketters of afkeurenswaardigs in de mystieke en transcendente opvattingen
van de nieuwe hervormer. De schrijver van The Gnostics merkt op:
1
Dit lijkt beslist op de ‘jaloerse God’ van de joden.
2
Het zijn de elohim (meervoud) die Adam scheppen, en niet willen dat de mens
‘als één van ONS’ wordt.
3
Theodoretus, Haereticorum fabularum compendium; King, The Gnostics, blz.
32; 2de ed., blz. 102-3.