Isis ontsluierd - Blavatsky - 2. Religie

332 ISIS ONTSLUIERD
(283)
‘Ga door de nauwe poort naar binnen; want wijd is de poort, en breed
is de weg, die naar de ondergang leidt. . . . Volg mij. . . . Iedereen die mijn
woorden hoort en er niet naar handelt, zal worden vergeleken met een
dwaas’ (Mattheus 7:13, 26). ‘Ik kan uit mezelf niets doen’ (Joh. 5:30). ‘De
zorg om het dagelijkse bestaan en de verleiding van de rijkdom verstikken
het woord’ (Mattheus 13:22), zeggen de christenen, en slechts door alle
misleiding van zich af te werpen betreedt de boeddhist het ‘pad’ dat hem
weg zal leiden ‘van het rusteloze op en neer gaan van de golven van de
oceaan van het leven’, en hem zal voeren ‘naar de kalme stad van vrede,
naar de werkelijke vreugde en rust van nirvåña’.
De Griekse filosofen worden door hun al te geleerde vertalers in gelijke
mate mistig gemaakt in plaats van mystiek. De Egyptenaren vereerden de
goddelijke geest, de Ene-Enige, als NUT. Kennelijk ontleende Anaxagoras
aan dat woord zijn benaming nous, of zoals hij het noemt, nou`~ aujtokrathv~
– het denkvermogen of de geest die eigenmachtig optreedt, de
ajrcevth~ kinhvsew~. ‘Alle dingen’, zegt hij, ‘waren in een toestand van
chaos; toen kwam de nou`~, en schiep orde.’ 1 Hij noemde deze nou`~ ook de
Ene, die heerste over de velen. In zijn denken was nou`~ God, en de logos
was de mens, de emanatie van eerstgenoemde. De uiterlijke zintuigen
namen verschijnselen waar; alleen de nous kon noumena of subjectieve
dingen kennen. Dit is zuiver boeddhistisch en esoterisch.
Hier kreeg Socrates zijn ingeving, en volgde haar, en na hem Plato,
met de hele wereld van innerlijke kennis. Waar de oude Ionisch-Italiaanse
wereld een hoogtepunt vond in Anaxagoras, begon de nieuwe wereld met
Socrates en Plato. Pythagoras maakte van de ziel een zichzelf ontwikkelende
éénheid, met drie elementen, de nous, de phrên en de thumos; de
twee laatstgenoemde delen we met de dieren, terwijl alleen wij de eerste
bezitten, die ons essentiële zelf is. De beschuldiging dat hij transmigratie
onderwees, wordt dus weerlegd; hij onderwees dit evenmin als Gautama
Boeddha, wat het volksbijgeloof van de hindoes er na zijn dood misschien
ook van heeft gemaakt. Of Pythagoras het ontleende aan Boeddha,
of Boeddha aan iemand anders, doet er niet toe; de esoterische leer is
dezelfde.
De platonische school is zelfs nog duidelijker in het uiteenzetten van
dit alles.
Het werkelijke zelf was de basis van alles. Socrates onderwees dat hij
een daimovnion (daimonion) had, iets spiritueels dat hem op de weg naar
wijsheid bracht. Hij wist zelf niets, maar dit stelde hem in de gelegenheid
alles te leren.
1
Diogenes Laërtius, Leven en leer van beroemde filosofen, ‘Anaxagoras’.