Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
Indien we met Hem sterven, zo zullen we met Hem leven; en, doorstaande wat Hij voor ons
heeft doorgestaan, zullen we komen, waar Hij is, en eeuwig met Hem wezen.”
Toen de pauselike ban Luther bereikte, sprak hij: “Ik veracht hem, en verzet er mij tegen
als goddeloos en vals . . . Het is Christus zelf, die daarin veroordeeld wordt. ... Ik verblijd er
mij in, dat ik zoveel moet lijden voor de beste zaak, die er bestaat. Reeds gevoel ik grotere
vrijheid in mijn hart, want nu weet ik eindelik, dat de paus de antichrist is, en zijn troon die
van de Satan zelf.” Toch bleef het bevel van Rome niet zonder gevolg. Gevangenis,
marteling en zwaard waren machtige wapenen om (1D’Aubigné, bock 6, Kap. 9 (3de
Londense ed., Waltlier, 1840). gehoorzaamheid af te dwingen. De zwakken en bijgelovigen
beefden voor het dekreet van de paus, en terwijl er algemene sympathie met Luther heerste,
gevoelden velen, dat het leven hun te dierbaar was om het voor de zaak van de hervorming
in de waagschaal te stellen. Alles scheen aan te duiden, dat het werk van de hervorming
bijna ten einde was.
Luther echter bleef onbevreesd. Rome had hem zijn banvloeken toegeslingerd; en de
wereld zag toe, er niet aan twij-felende dat hij zou omkomen, of gedwongen worden om toe
te geven. Maar met vreselike kracht wierp hij het vonnis van veroordeling op Rome zelf
terug, en gaf in het openbaar zijn besluit te kennen, om die kerk voor altijd te verlaten. In de
tegenwoordigheid van een menigte studenten, doktoren en burgers uit alle standen
verbrandde Luther de pauselike bul, tezamen met de kanonieke wetten, de dekreten, en
zekere geschriften, die de pauselike macht ondersteunden. “Het is mijn vijanden gelukt,” zo
zei hij, “om door het verbranden van mijn boeken de zaak der waarheid schade aan te doen
in de gemoederen van het gewone volk, en hun zielen te laten verloren gaan; om die reden
verbrand ik wederkerig ook hun hoeken. Een ernstige strijd is juist begonnen. Tot nu toe heb
ik maar met de paus gespeeld. Ik ben dit werk in Gods naam begonnen; het zal zonder mij
en door Zijn macht voleindigd worden.”
Op de verwijtingen van zijn vijanden, die hem tartten met de zwakheid van zijn zaak,
antwoordde Luther: “Wie weet of God me niet gekozen en geroepen heeft; en of zij niet
behoorden te vrezen, dat ze, door mij te verachten, misschien God zelf verachten ? Mozes
was alleen bij de uittocht uit Egypte; Elia stond alleen onder de regering van Koning Achab;
Je- saja was alleen te Jeruzalem; Ezechiël alleen te Babylon, . . . God heeft nimmer de
hogepriester of enig groot man tot profeet verkoren; maar Hij koos gewoonlik lage en
verachte mannen, eens zelfs de herder Amos. In iedere eeuw zijn de heiligen gedwongen
geworden om de groten, koningen, prinsen, priesters en wijze mannen te bestraffen, op
gevaar van hun leven. ... Ik zeg niet, dat ik een profeet ben; maar wat ik zeg, is, dat zij juist
daarom behoorden te vrezen, omdat ik alleen sta, en zij velen zijn. Hiervan ben ik zeker, dat
Gods woord bij mij is, en dat het niet aan hun kant is.”
Echter was het niet dan na een vreselike strijd met zichzelf, dat Luther besloot, zich
eindelik van de kerk af te scheiden. Het was omtrent die tijd, dat hij schreef: “Ik gevoel
95