Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
de Schriften voor zichzelven onderzocht te hebben, onversaagde steunpilaren van de
Hervorming werden.
De keurvorst Frederik had angstig uitgezien naar Luthers verschijning v——r de
Rijksdag, en met diepe ontroering had hij naar zijn rede geluisterd. Met vreugde en trots was
hij getuige geweest van de moed, de flinkheid, en tegenwoordigheid van geest van de doktor,
en zijn besluit om hem te ver-dedigen werd vaster dan ooit. Hij vergeleek de partijen, die
tegenover elkander stonden, en zag, dat de wijsheid van pausen, koningen en prelaten te niet
gedaan was door de macht van de waarheid. Het pausdom had een nederlaag geleden, die
gevoeld zou worden onder alle volken en in alle eeuwen. Toen de afgevaardigde het gevolg
zag, dat Luthers rede gehad had, vreesde hij meer dan ooit tevoren voor de veiligheid van de
Roomse macht, en besloot alle middelen, die hem ten dienste stonden, te gebruiken om de
hervormer uit de weg te krijgen. Met al de welsprekendheid en staatslist, waardoor hij zich
zo uitstekend onderscheidde, stelde hij de jeugdige keizer de dwaasheid en het gevaar voor,
van de vriendschap en de steun van de machtige zetel van Rome op te offeren aan de zaak
van een nietsbeduidende monnik.
Zijn woorden bleven niet zonder gevolg. De dag, die op Luthers antwoord volgde, liet
Karel een boodschap bij de Rijksdag indienen, waarin hij zijn besluit aankondigde van de
staatkunde van zijn voorgangers te zullen volgen tot handhaving en bescherming van de
Katholieke godsdienst. Daar Luther geweigerd had, zijn dwalingen te herroepen, zouden de
strengste maatregelen gebruikt worden tegen hem en de ketterijen, die hij leerde. “Een
enkele monnik, door zijn eigen dwaasheid medegesleept, is opgestaan tegen het geloof van
de Christenheid. Ik zal mijn rijken, mijn macht, mijn schatten, mijn vrienden, mijn lichaam,
mijn bloed, mijn ziel en mijn leven opofferen; om de verdere voortgang van deze
goddeloosheid te stuiten. Ik zal deze Augustijner monnik terugzenden, en hem verbieden, de
geringste stoornis onder het volk te veroorzaken; daarna zal ik maatregelen tegen hem en
zijn aanhang nemen, als hardnekkige ketters, door ban, vogelvrij verklaring, en alle
middelen, die tot hun vernietiging dienstig zijn. Ik roep de leden van de Staten op, om zich
als getrouwe Christenen te gedragen.”
Desniettegenstaande verklaarde de keizer, dat Luthers vrijgeleide geëerbiedigd moest
worden, en dat hem moest worden toegestaan, eerst zijn tehuis in veiligheid te bereiken,
voordat er maatregelen tegen hem genomen konden worden. Twee tegenstrijdige meningen
werden nu onder de leden van de Rijksdag openbaar. De afgezanten en vertegenwoordigers
van de paus eisten opnieuw, dat het vrijgeleide van de hervormer niet langer geacht zou
worden. “De Rijn,” zeiden ze, “behoorde zijn as te ontvangen, zoals hij die van Johannes
Huss een eeuw geleden ontvangen had.” Maar de Duitse vorsten, hoewel zelven Rooms en
erkende vijanden van Luther, verzetten zich tegen zulk een breuk van publiek vertrouwen,
als een smet op de eer van het volk. Ze wezen op de onheilen, die gevolgd waren op de dood
van Huss, en verklaarden, dat ze geen herhaling van die gruwelen durfden inroepen over
Duitchland, en over het hoofd van hun jeugdige keizer.
110