Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
kwam hij in aanraking met geesteliken uit Frankrijk, Italië en Spanje, en had gelegenheid
om achter de schermen te zien, en kennis te erlangen van vele dingen, die hem in Engeland
verborgen zouden gebleven zijn. Hij leerde veel, dat zijn latere arbeid doeltreffend maken
zou. In deze vertegenwoordigers van het pauselik hof las hij het ware karakter en de
wezenlike oogmerken van de priesterheerschappij. Hij keerde naar Engeland terug om zijn
vorig onderwijs meer in het openbaar en met groter ijver te herhalen, verklarende dat
gierigheid, trots en misleiding de goden van Rome waren.
In een van zijn traktaten, over de paus en zijn inzamelaars sprekende, zei hij : “Ze
trekken uit ons land, wat de arme man tot levensonderhoud nodig heeft, benevens jaarliks
vele duizenden guldens van des konings geld voor sakramenten en geestelike dingen,
hetgeen vervloekte simonie ketterij is, en de ganse Christenheid deze ketterij laat
bekrachtigen en handhaven. En voorwaar, al bezat ons rijk een grote berg van goud, en
niemand nam daarvan behalve de inzamelaar van deze trotse, wereldlike priester, deze berg
zou na verloop van tijd cpraken; want hij houdt niet op met geld uit ons land weg te nemen,
en zendt er niets voor terug behalve Gods vloek voor zijn simonie.” Spoedig na zijn
terugkomst in Engeland ontving Wycliffe van de koning de aanstelling van predikant te
Lutterworth. Dat was hem een verzekering, dat de vorst ten minste de dui- delike woorden,
waarvan hij gebruik had gemaakt, niet kwalik genomen had. Wycliffe’s invloed liet zich
gevoelen in de wijze, waarop het hof handelde, zowel als in de vorm, die het volksgeloof
aannam.
De donder van de paus werd spoedig tegen hem gericht. Drie bullen werden naar
Engeland gezonden,— naar de uni- versiteit, de koning, en de prelaten,— elk waarvan eiste,
dat er onmiddellik besliste stappen genomen zouden worden om de ketterse leraar tot
zwijgen te brengen. Nog v——r de aankomst van die geschriften echter hadden de
bisschoppen in hun ijver Wycliffe v——r zich gedaagd om zich te verantwoorden. Maar
twee van de machtigste prinsen vergezelden hem naar de rechtbank; en het volk, dat het
gebouw omzette en naar binnen stormde, joeg de rechters zulk een vrees aan, dat de
verrichtingen voorlopig gestaakt werden, en men hem in vrede zijn weg liet gaan. Een
weinig later stierf Eduard III, die de prelaten in zijn ouderdom tegen de hervormer zochten
in te nemen, en werd Wycliffe’s vroegere beschermheer regent over het koninkrijk.
De aankomst van de pauselike bullen echter legde gans Engeland het strenge bevel op
om de ketter in hechtenis te nemen en gevangen te zetten. Zulke maatregelen wezen oniniddellik
op de brandstapel. Het scheen zeker te zijn, dat Wycliffe binnen kort de wraak
van Rome ten prooi moest worden. Doch Hij, die aan een in de dagen van ouds verklaarde:
“Vrees niet, Ik ben u een schild”2 —strekte nogmaals Zijn hand uit om Zijn dienstknecht te
beschermen. De dood kwam, niet tot de hervormer, maar tot de opperpriester, die gelast had,
dat hij uit de weg geruimd zou worden. Gregorius XI stierf, en de geesteliken, die voor het
verhoor van Wycliffe samengekomen waren, gingen uit elkander.
54