Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
maar ik heb u niet verlaten om de Goddelike waar heid te verloochenen, waarvoor ik met
Gods hulp bereid ben te sterven.” Huss staakte zijn arbeid niet, maar doorreisde het
omliggende land, en predikte voor belangstellende menigten. Z— waren de middelen, die de
paus aanwendde om het evangelie te onderdrukken, oorzaak, dat het meer algemeen
verspreid werd. “Want wij vermogen niets tegen de waarheid, maar v——r de waarheid.”
“Het gemoed van Huss schijnt op dit punt van zijn loopbaan het toneel van een pijnlike
strijd geweest te zijn. Ofschoon de kerk hem met zijn donderslagen trachtte te overweldigen,
had zich niet aan het gezag ervan onttrokken. De Roomse Kerk was voor hem nog steeds de
bruid van Christus, en de paus de vertegenwoordiger en stedehouder Gods. Waar Huss zich
tegen verzette, was het misbruik van gezag, niet het beginsel zelf. Dit veroorzaakte een
vreselike strijd tussen zijn verstandelike overtuiging en de eisen van zijn geweten. Indien het
gezag rechtvaardig en onfeilbaar was, zoals hij geloofde het geval te zijn, hoe kwam het dan,
dat hij zich gedwongen gevoelde, er ongehoorzaam aan te wezen? Gehoorzamen was, gelijk
hij inzag, zonde; maar waarom zou gehoorzaamheid aan een onfeilbare kerk tot zulk een
uitkomst leiden?
Dat was het vraagstuk, dat hij niet kon oplossen; dat was de twijfel, die hem van uur tot
uur martelde. De naaste oplossing, waartoe hij komen kon, was, dat gelijk eenmaal tevoren
in de dagen van de Heiland, de priesters van de kerk opnieuw slechte mensen geworden
waren, die hun wettig gezag tot onwettige doeleinden aanwendden. Dit leidde hem ertoe, als
zijn eigen richtsnoer de grondregel aan te nemen, en die ook aan anderen als het hunne te
prediken, dat de voorschriften van de Schrift, door het verstand aan ons verklaard, het
geweten moéten beheersen; met andere woorden, dat de stem van God door de Bijbel, en
niet die van de kerk, door de priesters sprekende, de enige onfeilbare gids is.”
Toen de onrust te Praag na een tijd bedaarde, keerde Huss naar de kapel van Bethlehem
terug, om met grotere ijver en moed de prediking van Gods Woord te hervatten. Zijn vijanden
waren werkzaam en machtig, maar de koningin en vele edelen waren zijn vrienden, en
het volk deelde in groten getale zijn overtuiging. Zijn zuiver en zielsverheffend onderwijs en
zijn heilig leven vergelijkende met de verdorven leerstellingen, die de Roomsen predikten,
en de gierigheid en zedeloosheid van hun praktijken, achtten velen het een eer om aan zijn
zijde te staan. Tot hiertoe had Huss alleen gestaan in zijn arbeid; maar nu nam
Jérome, die, terwijl hij in Engeland was, de leringen van Wycliffe had aangenomen, aan
het hervormingswerk deel. Deze twee waren van nu aan verenigd in hun leven, en in de
dood zouden ze niet gescheiden worden. Jérome bezat in hoge mate een schitterend genie,
welsprekendheid en geleerdheid — gaven, die de gunst van het volk winnen — maar Huss
stond boven hem in die eigenschappen, welke de ware kracht van het karakter uitmaken.
Zijn kalm oordeel hield de drijvende geest van Jérome in toom, die met ware nederigheid
zijn waarde erkende, en aan zijn raadgevingen gehoor gaf. Onder hun verenigde arbeid
breidde de hervorming zich sneller uit.
66