Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
geweten tot zwijgen te brengen; doch ook dit baatte niet. Na enige tijd werd hij ertoe geleid,
het Nieuwe Testament te onderzoeken, dat, met Luthers geschriften erbij, hem tot aanname
bracht van het hervormde geloof. Kort daarna zag hij in een naburig dorp een man
onthoofden, die ter dood gebracht werd, omdat hij zich had laten herdopen. Hierdoor werd
hij tot onderzoek van de Bijbel gebracht in zake het dopen van kleine kinderen. Hij kon
daarvoor geen grond in de Schriften vinden, maar zag integendeel in, dat berouw en geloof
overal geëist worden als voorwaarden voor het ont-vangen van de doop.
Menno scheidde zich van de Roomse kerk af, en wijdde zijn leven aan het verkondigen
van de waarheden, die hem geopenbaard waren. Zowel in Duitschland als in de Nederlanden
was een klasse dwepers verrezen,welke dwaze en verleidende leringen voorstonden, de
regelen van orde en wel- voegelikheid ter zijde stelden, en tot geweld en opstand de
toevlucht namen. Menno zag de vreselike gevolgen in, waartoe die beweging noodzakelik
leiden moest, en wederstond met al zijn kracht de dwaalleer en dwaasheden van deze
geestdrijvers. Er waren er echter velen, die door deze heethoofden aan het dwalen waren
geraakt, maar hun gevaarlike leer hadden verzaakt; en er werden nog steeds vele
afstammelingen gevonden van de oude Christenen, vruehten van het Waldenziese onderwijs.
Onder deze klasse arbeidde Menno met grote ijver en goed gevolg.
Vijf en twintig jaren lang trok hij met vrouw en kinderen rond, had grote moeite en
ontberingen te verduren, en verkeerde dikwels in levensgevaar. Hij doorreisde de
Nederlanden en het Noorden van Duitschland, en arbeidde wel hoofdzakelik onder de lagere
klassen, maar oefende toch in een wijde kring grote invloed uit. Van nature welsprekend,
ofschoon zijn opvoeding beperkt was geweest, was hij een man van onkreukbare
oprechtheid, van nederige geest en zachte manieren, innig en ernstig vroom, persoonlik
belevende wat hij leerde, en zich het vertrouwen van het volk verwervende. Zijn
volgelingen waren verspreid en werden verdrukt. Ze hadden veel te lijden, omdat men hen
verwarde met de dweepzieke Wederdopers. Toch werden er velen door zijn arbeid tot
bekering gebracht.
Nergens werd de hervormde leer meer algemeen aangenomen dan in de Nederlanden. In
weinig landen hadden de aanhangers ervan schrikkeliker vervolging te verduren. In
Duitschland had Karel de Vijfde de Hervorming verbannen, en zou hij gaarne al de belijders
ervan op de brandstapel gebracht hebben; doch de vorsten stonden op als een bolwerk tegen
zijn tirannie. In de Nederlanden had hij grotere macht, en het ene bloedplakkaat volgde daar
op het andere. De Bijbel te lezen, hem te horen lezen, over hem te prediken, of zelfs te
spreken, betekende zich de doodstraf op de brandstapel op de hals te halen. In het geheim tot
God te bidden, te weigeren zich voor een beeld te buigen, of een psalm te zingen, was
evenzeer strafbaar met de dood. Zelfs degenen, die hun dwalingen afzwoeren, werden
veroordeeld,de mannen om onthoofd,de vrouwen om levend begraven te worden. Duizenden
kwamen om onder de regering van Karel en Filips II.
165