Van Monarchie tot Anarchie
En toch, den vreemden regel der ongerijmd- heden volgende, die altijd in zulke gevallen heerscht, scheen de tijd, terwijl hij aldus voorbijsnelde, lang te vallen.... gevangenissen, met menschen opgevuld, die geene misdaad begaan hadden en geen gehoor konden vinden; deze dingen werden de bepaal- de orde en de gewone loop der dingen, en sche- nen door aloud gebruik gewettigd te zijn, eer ze vele weken in zwang waren. Vooral werd er éene afgrijselijke gestalte even gemeenzaam alsof die sedert de schepping der wereld onder de oogen der menschen ware geweest, — de gestalte van de scherpe vrouw, La Guillotine geheeten. Die maakte het algemeen onderwerp uit van allerlei grappen: ze was het beste gomeeamid- del tegen hoofdpijn; ze belette onfeilbaar dat men grijs haar kreeg; ze verleende eene eigenaardige bleekheid aan de gelaatskleur; ze was het nationale scheermes, dat nooit stomp werd; hij, die la Guillotine kuste, keek door het ven- stertje en niesde in den zak. Zij was het teeken van de wedergeboorte van den mensch. Ze had het Kruis vervangen. Modellen er van werden op de borst gedragen, waarvan het Kruis gebannen werd, en men boog voor haar en men geloofde aan haar, terwijl men het Kruis ver- loochende. Het werktuig schoor zoovele hoofden af‚ dat het zelf, zoowel als de grond, dien het bezoe delde, geheel rood geverfd werd. Men nam het uit elkaar als een stuk speelgoed voor een jongen Duivel en zette het weer op, als de gelegenheid gunstig was. Het deed den welsprekende zwijgen; het velde den machtige neder; het vernietigde al wat schoon en goed was…
En toch, den vreemden regel der ongerijmd- heden volgende, die altijd in zulke gevallen heerscht, scheen de tijd, terwijl hij aldus voorbijsnelde, lang te vallen.... gevangenissen, met menschen opgevuld, die geene misdaad begaan hadden en geen gehoor konden vinden; deze dingen werden de bepaal- de orde en de gewone loop der dingen, en sche- nen door aloud gebruik gewettigd te zijn, eer ze vele weken in zwang waren. Vooral werd er éene afgrijselijke gestalte even gemeenzaam alsof die sedert de schepping der wereld onder de oogen der menschen ware geweest, — de gestalte van de scherpe vrouw, La Guillotine geheeten. Die maakte het algemeen onderwerp uit van allerlei grappen: ze was het beste gomeeamid- del tegen hoofdpijn; ze belette onfeilbaar dat men grijs haar kreeg; ze verleende eene eigenaardige bleekheid aan de gelaatskleur; ze was het nationale scheermes, dat nooit stomp werd; hij, die la Guillotine kuste, keek door het ven- stertje en niesde in den zak. Zij was het teeken van de wedergeboorte van den mensch. Ze had het Kruis vervangen. Modellen er van werden op de borst gedragen, waarvan het Kruis gebannen werd, en men boog voor haar en men geloofde aan haar, terwijl men het Kruis ver- loochende. Het werktuig schoor zoovele hoofden af‚ dat het zelf, zoowel als de grond, dien het bezoe delde, geheel rood geverfd werd. Men nam het uit elkaar als een stuk speelgoed voor een jongen Duivel en zette het weer op, als de gelegenheid gunstig was. Het deed den welsprekende zwijgen; het velde den machtige neder; het vernietigde al wat schoon en goed was…
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Van</strong> <strong>Monarchie</strong> <strong>tot</strong> <strong>Anarchie</strong><br />
verbeelding; en de invloed ervan deed allle gezag, menselik of Goddelik, te met. Het ware<br />
Christendom neemt liet woord van God aan als de grote schatkamer van de ingegeven<br />
waarheid, en toetst er alle ingeving aan.<br />
Na zijn terugkeer van de Wartburg voltooide Luther zijn vertaling van het Nieuwe<br />
Testament, en het evangelie werd spoedig daarna aan het volk van Duitscliland in zijn eigen<br />
taal gegeven. Deze vertaling werd door alien, die de waarheid liefhadden, met grote vreugde<br />
ontvangen; maar. door hen, die menselike overleveringen en de geboden van mensen<br />
verkozen, met verachting verworpen. De priesters waren ontsteld over de gedachte, dat het<br />
gemene volk nu in staat zou zijn om de voorschriften van Gods woord met hen te bespreken,<br />
en dat hun eigen onwetendheid op die wijze aan het licht zou komen. De wapenen van hun<br />
vleselik verstand waren machteloos tegen het zwaard des Geestes. Rome zette al zijn gezag<br />
te werk om de verspreiding van de Schriften tegen te gaan; doch dekreten, vervloekingen en<br />
martelingen hadden alle even weinig uitwerking. Hoe meer het de Bijbel veroordeelde en<br />
verbood, des te begeriger werd het volk om te weten wat er wezenlik in geleerd werd. Al<br />
degenen die konden lezen, waren verlangend om Gods woord voor zichzelven te<br />
onderzoeken. Ze droegen het met zich rond, en lazen en herlazen, en waren niet tevreden,<br />
voor-dat ze er grote gedeelten van uit het hoofd geleerd hadden. Ziende hoe zeer het Nieuwe<br />
Testament in de smaak viel, begon Luther onmiddellik het Oude Testament te vertalen, en<br />
gaf het uit in delen, zodra hij ze afgewerkt had.<br />
Luthers geschriften werden in de steden en op het platteland evenzeer op prijs gesteld.<br />
“Wat Luther en zijn vrienden ook maar schreven, werd door anderen wijd en zijd verspreid.<br />
Monniken, die overtuigd waren van de onwettigheid van kloosterplichten, en verlangden<br />
een lang leven van traagheid te verwisselen voor een leven van werkzaamheid, maar die te<br />
onwetend waren om het woord van God te verkondigen, trokken de provincieën door, en<br />
bezochten de gehuchten en eenzame woningen, waar ze de geschriften van Luther en zijn<br />
vrienden verkochten. Binnen korte tijd was Duitschland vol van die ondernemende<br />
kolporteurs.” Deze geschriften werden met diepe belangstelling door rijken en armen, door<br />
geleerden en onwetenden bestudeerd. Des avonds lazen de onderwijzers van de dorpscholen<br />
ze voor aan groepjes, die zich om de haard verzamelden. Door iedere aangewende poging<br />
werden er enige zielen van de waarheid overtuigd, en het woord met blijdschap ontvangende,<br />
gingen ze op hun beurt uit om de goede tijding aan anderen te brengen.<br />
De woorden van de Schrift werden bewaarheid: “De opening Uwer woorden geeft licht,<br />
de eenvoudigen verstandig makende.” Het onderzoek van de Schriften werkte een machtige<br />
verandering in het verstand en de harten van het volk. De pauselike heerschappij had zijn<br />
onderdanen een ijzeren juk opgelegd, dat hen in onwetendheid en verachte- ring gebonden<br />
hield. Een bijgelovig nakomen van vormen was nauwgezet volgehouden; maar aan al hun<br />
eredienst hadden hart en verstand weinig deel genomen. Het prediken van Luther, waardoor<br />
de eenvoudige waarheden van Gods woord werden uiteengezet, en daarna het Woord zelf,<br />
dat het gemene volk in de hand gegeven was, had hun slapende talenten wakker geschud, en<br />
132
Change language