Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
Hoofdstuk 12 — De Hervorming in Frankrijk
Het Protest van Spiers en de Augsburgse Konfessie, welke de triomf van de Hervorming
in Duitschland kenmerkten, werden gevolgd door jaren van strijd en donkerheid. Verzwakt
door verdeeldheden onder de medestanders ervan, en door machtige vijanden aangevallen,
scheen het Protestantisme gedoemd om geheel en al uitgeroeid te worden. Duizenden
verzegelden hun getuigenis met hun bloed. Burgeroorlog brak uit; de zaak van de
Protestanten werd door een van zijn voornaamste aanhangers verraden; de edelsten onder de
hervormde prinsen vielen in de handen van de keizer, en werden gevangen van de ene stad
naar de andere gesleept. Maar op het ogenblik van zijn schijnbare triomf leed de keizer een
nederlaag. Hij zag zich de prooi uit de hand gerukt, en werd ten slotte genoodzaakt, de leer
te dulden, de vernietiging waarvan de eerzucht van zijn leven geweest was. Hij had zijn rijk,
zijn schatten en zelfs zijn leven op het spel gezet, om de ketterij uit te roeien. Nu zag hij zijn
legers door de strijd vernield, nu was zijn schatkist ledig, nu bedreigde opstand zijn vele
koninkrijken; terwijl het geloof, dat hij tevergeefs had trachten te onderdrukken, zich overal
verbreidde. Karel V. had tegen een alvermogende macht gekampt. God had gezegd, “Daar
zij licht,” maar de keizer had getracht, de duisternis onverstoord te laten. Zijn plannen waren
mislukt, en, oud v——r zijn tijd, uitgeput door de lange strijd, deed hij afstand van de troon,
en trok zich in een klooster terug.
In Zwitserland, zowel als in Duitschland, braken er donkere dagen voor de Hervorming
aan. Terwijl in vele kantons het hervormde geloof werd aangenomen, bleven andere met
blinde hardnekkigheid aan het geloof van Rome hangen. Hun vervolging van hen, die de
waarheid wensten aan te nemen, gaf eindelik aanleiding tot burgeroorlog. Zwingli en velen,
die hem bijgestaan hadden in de Hervorming, vielen op het bloedige slagveld van Cappel.
Oecolampadius stierf spoedig daarna, overstelpt door deze vreselike onheilen. Rome
triomfeerde, en scheen op vele plaatsen alles te zullen herwinnen, wat het verloren had.
Maar Hij, wiens raadslagen van eeuwigheid zijn, had Zijn zaak noch Zijn volk verlaten. Zijn
hand zou hun verlossing brengen. In andere landen had Hij arbeiders verwekt, die de
Hervorming zouden voortzetten.
In Frankrijk was de dag reeds begonnen te lichten, voordat Luthers naam als die van een
hervormer vernomen was. Een van de eersten, die het licht aanschouwden, was de oude
Lefèvre, een man van uitgebreide geleerdheid, professor aan de Universiteit te Parijs, en een
oprecht en ijverig pausgezinde. Bij zijn nasporingen in de oude litteratuur vestigde zich zijn
aandacht op de Bijbel, en hij voerde de studie ervan onder zijn studenten in. Lefèvre was
een ijverig aanbidder van de heiligen, en had het schrijven van een geschiedenis van de
heiligen en marte-laren op zich genomen, gelijk die in de legenden van de Kerk aangegeven
is. Dit was een werk, dat grote arbeid vereiste, maar hij had er reeds aanmerkelike
vorderingen mede gemaakt, toen hij, denkende dat de Bijbel hem nuttige hulp zou kunnen
verlenen, deze met dat doel begon te bestuderen. Hier vond hij inderdaad heiligen
145