Van Monarchie tot Anarchie
En toch, den vreemden regel der ongerijmd- heden volgende, die altijd in zulke gevallen heerscht, scheen de tijd, terwijl hij aldus voorbijsnelde, lang te vallen.... gevangenissen, met menschen opgevuld, die geene misdaad begaan hadden en geen gehoor konden vinden; deze dingen werden de bepaal- de orde en de gewone loop der dingen, en sche- nen door aloud gebruik gewettigd te zijn, eer ze vele weken in zwang waren. Vooral werd er éene afgrijselijke gestalte even gemeenzaam alsof die sedert de schepping der wereld onder de oogen der menschen ware geweest, — de gestalte van de scherpe vrouw, La Guillotine geheeten. Die maakte het algemeen onderwerp uit van allerlei grappen: ze was het beste gomeeamid- del tegen hoofdpijn; ze belette onfeilbaar dat men grijs haar kreeg; ze verleende eene eigenaardige bleekheid aan de gelaatskleur; ze was het nationale scheermes, dat nooit stomp werd; hij, die la Guillotine kuste, keek door het ven- stertje en niesde in den zak. Zij was het teeken van de wedergeboorte van den mensch. Ze had het Kruis vervangen. Modellen er van werden op de borst gedragen, waarvan het Kruis gebannen werd, en men boog voor haar en men geloofde aan haar, terwijl men het Kruis ver- loochende. Het werktuig schoor zoovele hoofden af‚ dat het zelf, zoowel als de grond, dien het bezoe delde, geheel rood geverfd werd. Men nam het uit elkaar als een stuk speelgoed voor een jongen Duivel en zette het weer op, als de gelegenheid gunstig was. Het deed den welsprekende zwijgen; het velde den machtige neder; het vernietigde al wat schoon en goed was…
En toch, den vreemden regel der ongerijmd- heden volgende, die altijd in zulke gevallen heerscht, scheen de tijd, terwijl hij aldus voorbijsnelde, lang te vallen.... gevangenissen, met menschen opgevuld, die geene misdaad begaan hadden en geen gehoor konden vinden; deze dingen werden de bepaal- de orde en de gewone loop der dingen, en sche- nen door aloud gebruik gewettigd te zijn, eer ze vele weken in zwang waren. Vooral werd er éene afgrijselijke gestalte even gemeenzaam alsof die sedert de schepping der wereld onder de oogen der menschen ware geweest, — de gestalte van de scherpe vrouw, La Guillotine geheeten. Die maakte het algemeen onderwerp uit van allerlei grappen: ze was het beste gomeeamid- del tegen hoofdpijn; ze belette onfeilbaar dat men grijs haar kreeg; ze verleende eene eigenaardige bleekheid aan de gelaatskleur; ze was het nationale scheermes, dat nooit stomp werd; hij, die la Guillotine kuste, keek door het ven- stertje en niesde in den zak. Zij was het teeken van de wedergeboorte van den mensch. Ze had het Kruis vervangen. Modellen er van werden op de borst gedragen, waarvan het Kruis gebannen werd, en men boog voor haar en men geloofde aan haar, terwijl men het Kruis ver- loochende. Het werktuig schoor zoovele hoofden af‚ dat het zelf, zoowel als de grond, dien het bezoe delde, geheel rood geverfd werd. Men nam het uit elkaar als een stuk speelgoed voor een jongen Duivel en zette het weer op, als de gelegenheid gunstig was. Het deed den welsprekende zwijgen; het velde den machtige neder; het vernietigde al wat schoon en goed was…
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Van</strong> <strong>Monarchie</strong> <strong>tot</strong> <strong>Anarchie</strong><br />
uitgesproken hadden, volgden hem spoedig naar het schavot. Er werd besloten <strong>tot</strong> een<br />
algemene slachting van allen, die verdacht werden, vijandelik tegen de Revolutie gezind te<br />
zijn. De gevangenissen waren overvol, en bevatten op een zeker tijdstip meer dan twee<br />
honderd duizend gevangenen. De steden van het rijk waren vol af- grijselike tonelen. De ene<br />
partij van de opstandelingen stelde zich tegen een andere, en Frankrijk werd een uitgestrekt<br />
veld voor strijdende menigten, die heen en weer geslingerd werden door het woeden van<br />
hun hartstochten. “In Parijs volgde de ene volksoploop op de andere, en waren de burgers in<br />
allerlei partijen verdeeld, die hun zinnen op niets anders gezet schenen te hebben, dan op<br />
wederkerige uit- roeing.” En om de algemene ellende nog te verhogen, werd het volk in een<br />
langdurige en vernielende oorlog gewikkeld tegen de grote machten van Europa. “Het land<br />
was zo goed als bankroet, en de legerbenden eisten achterstallige betaling, de Parijzenaars<br />
leden honger, de provincieën werden door struikrovers platgelopen, en de beschaving ging<br />
in regeringloosheid en losbandigheid bijna ten onder.”<br />
Maar al te goed had het volk de lessen van wreedheid en marteling geleerd, waarin<br />
Rome hen zo ijverig onderwezen had. Een dag van wedervergelding was ten laatste<br />
aangebroken. Het waren nu niet de volgelingen van Jezus, die in de kerkers geworpen en<br />
naar de brandstapel gesleurd werden. Die waren reeds lang tevoren omgekomen, of in<br />
ballingschap gedreven. Het wrede Rome gevoelde nu de dodelike macht van hen, die het<br />
had opgeleid om zich te verheugen in daden van bloedstorting. “Het voorbeeld van<br />
vervolging, dat de geestelikheid van Frankrijk zoveel eeuwen lang gegeven had, werkte nu<br />
met buitengewone kracht op henzelven terug. De schavotten waren rood van het bloed van<br />
priesters. De galeien en gevangenissen, eens overvol van Hugenoten, werden nu met hun<br />
vervolgers gevuld. Aan de bank geketend en aan de roeiriem zwoegend, moest de<br />
Katholieke geestelikheid al de ellende verduren, die hun kerk de zachtmoedige ketters zo<br />
ruimschoots had aangedaan.”<br />
“Toen kwamen die dagen, waarin de gruwelikste van alle wetten door de gruwelikste<br />
van alle rechtbanken werden toegepast; toen geen man zijn buren kon groeten, of zijn gebed<br />
kon doen . . . zonder gevaar te lopen een misdaad te begaan, waarvoor hij kon gedood<br />
worden; toen er spionnen in iedere hoek op de loer lagen; toen de guillotine iedere morgen<br />
lange en zware arbeid deed; toen de gevangenissen even vol waren als het ruim van een<br />
slaveschip; toen de goten schuimend van bloed in de Seine afliepen. . . . Terwijl de dagelikse<br />
karrevrachten van slachtoffers door de straten van Parijs naar de plaats van hun<br />
terechtstelling werden gevoerd, gaven de pro-konsuls, die door het hoofdkomitee naar hun<br />
departementen gezonden waren, zich over aan buitensporige wreedheden, welke zelfs in de<br />
hoofdstad onbekend waren. Het mes van de dodelike machine bewoog zich te langzaam op<br />
en neer voor hun slachtingswerk. Lange rijen gevangenen werden neergemaaid met kruit en<br />
lood. Er werden gaten gemaakt in de bodem van boten, met mensen opgehoopt. Lyons werd<br />
in een woestenij veranderd.<br />
196
Change language