Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
niet te begiftigen. Ondanks hun voorgewende armoede, nam de rijkdom van de monniken
voortdurend toe, en bij prachtige gebouwen en rijkbeladen tafels stak de aangroeiende
armoede van het volk immer meer af. En terwijl zij hun tijd in weelde en genot
doorbrachten, zonden ze in hun plaats onwetende mannen rond, die niets konden dan
wonderlike verhalen en legenden opdissen, en grappen maken om het volk te amuseren en
hen nog maar meer onder de macht van de monniken te brengen. Toch handhaafden de
kloosterbroeders bij voortduring hun gezag over de bijgelovige menigten, en brachten hen in
de waan dat alle godsdienstige plichten begrepen waren in het erkennen van de oppermacht
van de paus, het aanbidden van de heiligen, en giften uitdelen aan de monniken, en dat dit
voldoende was om hun een plaats in de hemel te verzekeren.
Geleerde en vrome mannen hadden tevergeefs getracht een hervorming in deze
kloosterorden teweeg te brengen; maar Wycliffe, die de zaken duideliker inzag, greep het
kwaad bij de wortel aan, verklarende dat het stelsel zelf vals was, en behoorde afgeschaft te
worden. Er begon een geest van bespreking en navraag wakker te worden. Terwijl de
monniken het land doortrokken en pauselike aflaten rondventten, begonnen er velen te
twijfelen aan de mogelikheid van vergiffenis voor geld te kopen, en vroegen zich af, of het
niet beter was, vergiffenis van God te zoeken, dan van de Roomse opperpriester. Niet
weinigen werden ongerust over de geldzucht van de kloosterbroeders, wier inhaligheid
nimmer te bevredigen scheen. “De Roomse priesters en monniken,” zeiden ze, “vereten ons
als de kanker. God moet ons verlossen, of het volk zal vergaan.” Om hun geldgierigheid te
bedekken, gaven deze bedelmonniken voor, dat ze het voorbeeld van de Heiland volgden, en
legden de mensen uit, dat Jezus en Zijn discipelen onderhouden waren geworden door de
liefdegaven van het volk. Dit voorwendsel echter deed hun zaak schade aan, doordat het
velen naar de Bijbel voerde om de waarheid voor zichzelven te onderzoeken — een
uitkomst, die boven alle andere dingen het minst door Rome werd begeerd. De harten van
de mensen werden naar de Bron van waarheid heengetrokken, welke Rome zich ten doel
had gesteld te verbergen.
Wycliffe begon traktaten te schrijven en te publiceren tegen de kloosterbroeders, niet
zozeer echter om redetwist met hen te zoeken, als om de gedachten van het volk bij de leer
van 1Zie Aanhangsel. de Bijbel en zijn Schrijver te bepalen. Hij verklaarde, dat de paus de
macht om te vergeven of in de kerkban te doen in geen grotere mate bezat dan gewone
priesters, en dat niemand in waarheid uit de kerk gebannen kan worden, tenzij hij eerst het
oordeel Gods over zich gebracht heeft. Op geen kracht-dadiger wijze kon hij het afbreken
van dat kolossale weefsel van geestelike en wereldlike overheersing ter hand genomen
hebben, dat de paus gesponnen had, en waarin de zielen en lichamen van miljoenen
gevangen gehouden werden.
Opnieuw werd Wycliffe geroepen om de rechten van de Engelse kroon tegen de
aanmatigingen van Rome te verdedigen; en aangesteld als koninklik afgezant, bracht hij
twee jaren in de Nederlanden, in onderhandeling met de afgezanten van Rome, door. Daar
53