Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
hervormer te genieten. Om dit echter te kunnen doen, moest hij het erop wagen, het hoofd
van zijn klooster ergernis aan te doen. en zijn ondersteuning te verliezen. Zijn besluit was
echter spoedig genomen, en eerlang was hij als student te Wittenberg ingeboekt. Toen hij in
Denemarken terugkwam, voegde hij zich opnieuw bij zijn klooster. Niemand vermoedde
nog dat hij een Lutheraan was; ook ontdekte hij zijn geheim niet, maar trachtte, zonder het
vooroordeel van zijn metgezellen gaande te maken, hen tot zuiverder geloof en heiliger
leven te leiden. Hij opende hun de Bijbel, en verklaarde de ware betekenis ervan, en
predikte hun ten slotte Christus als de gerechtigheid van de zondaar en zijn enige hoop op
behoud. Groot was de woede van de prior, die veel hoop op hem gebouwd had als een
krachtige verdediger van Rome. Hij werd dadel ik uit zijn eigen klooster naar een ander
overgebracht, en daar in zijn cel en onder streng toezicht gehouden.
Tot schrik van zijn nieuwe bewakers verklaarden zich verscheiden monniken al spoedig
voor bekeerlingen tot het Protestantisme. Door de tralies van zijn cel heen had Tausen aan
zijn makkers de kennis van de waarheid medegedeeld. Waren die Deense vaders bedreven
geweest in de wijze, waarop de kerk met ketterij handelde, Tausens stem zou nimmermeer
gehoord zijn; maar in plaats van hem in de ene of andere onderaardse kerker een graf te
bereiden, joegen ze hem uit het klooster weg. Nu waren ze machteloos. Een koninklik edikt,
pas uitgevaardigd, bood bescherming aan de leraars van de nieuwe stellingen. Tausen begon
te prediken. De kerken werden hem opengesteld, en het volk kwam bij hopen om naar hem
te luisteren. Ook anderen predikten het woord Gods. Het Nieuwe Testament, in de Deense
taal overgezet, werd wijd en zijd verspreid. De pogingen, die de Roomsen aanwendden om
het werk te niet te doen, hadden uitbreiding ervan ten gevolge, en eerlang verklaarde
Denemarken, het hervormde geloof aangenomen te hebben.
Ook in Zweden waren er jonge mannen, die uit de bron te Wittenberg gedronken hadden,
en het levend water aan hun landgenoten brachten. Twee van de leiders in de Zweedse
Hervorming, Olaf en Laurentius Petri, zoons van een grofsmid te Orebro, hadden onder
Luther en Melanchton gestudeerd, en waren ijverig in het verkondigen van de waarheden,
die ze daar hadden geleerd. Gelijk de grote hervor-mer wekte Olaf het volk op door zijn
ijver en welsprekendheid, terwijl Laurentius, als Melanchton, geleerd, nadenkend, en kalm
was. Beiden waren innig vrome mannen, van grote bekwaamheid in de theologie, en van
onverschrokken moed in het verbreiden van de waarheid. Tegenwerking van de zijde van de
Roomsen bleef niet uit. De Katholieke priesters ruiden het onwetende en bijgelovige volk op.
Olaf Petri werd dikwels door het gepeupel aangevallen, en kwam er bij verschillende
gelegenheden nauweliks met zijn leven af. Deze hervormers echter genoten de gunst en
bescherming van de koning. Onder het beheer van de Roomse Kerk was het volk tot
armoede vervallen, en door verdrukking uitgemergeld. Ze waren zonder de Schriften; en
daar hun godsdienst alleen in tekenen en ceremonieën bestond, die de geest niet verlichten,
waren ze aan het terugvallen tot de bijgelovigheden en afgodiese gebruiken van hun
heidense voorouders. Het volk was in strijdende partijen verdeeld, wier onophoudelik
167