Van Monarchie tot Anarchie

Van Monarchie tot Anarchie
allen. . . . Verwacht liever alles van mij dan vlucht of herroeping. Vluchten kan ik niet; herroepen
nog minder.”
Toen de tijding zich te Worms verspreidde, dat Luther voor de Rijksdag zou verschijnen,
heerste er algemene opgewondenheid. Aleander, de pauselike legaat, aan wie de zaak in het
biezonder was opgedragen, was verontrust en woedend. Hij zag in, dat het gevolg noodlottig
zijn zou voor de pauselike belangen. Een onderzoek in te stellen naar iets, waar de paus
reeds zijn veroordeling over had uitgesproken, was niet anders dan het gezag van de
regerende opperpriester met verachting behandelen. Bovendien was hij bevreesd, dat de
welsprekende en krachtige argumenten van deze man vele van de prinsen van de zaak van
de paus zouden aftrekken. Daarom trachtte hij Karel op de dringendste wijze te overtuigen,
dat Luther niet te Worms moest verschijnen. Ongeveer om deze tijd werd de bul
uitgevaardigd, die Luther vogelvrij verklaarde; en dit feit, verbonden met hetgeen de
afgevaardigde hem voorhield, bracht er de keizer toe, om toe te geven. Hij schreef aan de
keurvorst, dat, indien Luther niet herroepen wilde, hij te Wittenberg moest blijven.
Niet tevreden met deze overwinning, gebruikte Aleander al de macht en geslepenheid,
die hem ten dienste stonden, om Luthers veroordeling te bewerken. Met een volharding, een
betere zaak waardig, drong hij het geval op aan de aandacht van de vorsten, prelaten, en
andere leden van de vergadering, de hervormer beschuldigende van “verleiding, opstand,
goddeloosheid, en lastering.” Maar de heftigheid en hartstocht, die de afgevaardigde aan de
dag legde, openbaarde maar al te duidelik, wat geest hem dreef. “Haat en wraakzucht,” was
de algemene opmerking, “zijn zijn beweegredenen, veel meer dan ware godsdienstijver.”
De meerderheid op de Rijksdag was meer dan ooit geneigd, Luthers zaak gunstig te
beoordelen.
Met verdubbelde ijver drong Aleander er bij de keizer op aan, dat hij zijn plicht zou doen
in het uitvoeren van de pauselike edikten. Maar onder de Duitse wet kon dit niet gedaan
worden zonder de toestemming van de vorsten, en, ten laatste voor de overlast zwichtende,
die de afgevaardigde hem aandeed, gelastte Karel hem, zijn zaak voor de Rijksdag te leggen.
“Het was een roemvolle dag voor de afgezant. De vergadering was groot, de zaak nog groter.
Aleander zou voor Rome pleiten, ... de moeder en het hoofd van alle kerken.” Hij zou de
vorstelike macht van Petrus voor de vergaderde hoofden van de Christenheid handhaven.
“Hij bezat de gave der welsprekendheid, en het gewicht van de gelegenheid bezielde hem.
De Voorzienigheid had het z— beschikt, dat Rome vertegenwoordigd worden en pleiten zou
door zijn bekwaamste spreker, in tegenwoordigheid van de doorluchtigste rechtbank, eer het
veroordeeld werd.” Met een enigszins angstig voorgevoel wachtten zij, die de hervormer
gunstig gezind waren, het gevolg van Aleanders toespraak af. De keurvorst van Saksen was
er niet bij tegenwoordig, maar op zijn bevel waren er enige van zijn raadsleden, om
aantekeningen te maken van de rede van de afgezant.
99